Nganong padayon ang EJKs?

Hangtod karon padayon namong gisibya ang Oratio Imperata nga giluwatan ni Cebu Archbishop Jose Palma batok sa laktod nga pagpamatay sa gidudahang mga durugista. Duha ka bersiyon ang among gipabati: Ang una among gipabasa ni dyAB Anchor Edgar Gutierrez; ug ang ikaduha among gipabasa ni Msgr. Ruben Labajo sa Cebu Metropolitan Cathedral dihang nakaduaw siya sa sibyaanan aron pagbendisyon sa bag-o namong buhatan.

Isog ang lakang ni Arsobispo Palma. Bisan sa mga insulto ug pagbalikas nga nahiagoman sa kadagkoan sa simbahan, karon ganing bag-o gihulga silang pamatyon, wa siya motak-om ug mangiyugpos.

* * *

Pila ka adlaw human gilitok ang Oratio Imperata dayong human sa matag misa sa tanang parokya sa Artsidyosesis sa Sugbo niadtong Agosto ning tuiga, nitidlom ang mga kaso sa extrajudicial killings (EJKs). Mahinangpon nga nanawag ang mga layko ug kaparian sa among sibyaanan aron pagpasalamat nga gidungog ang hiniusang pangaliya.

Apan dihang nisulbong pagbalik ang EJKs, nga hapit matag adlaw na sab nga may mangligdas nga mga patayng lawas sa nagkalainlaing bahin sa Sugbo, may mga nangutana na nganong padayon namong gisibya ang Oratio Imperata. Mas maayo tingaling susihon nganong nagpadayon ang patay.

* * *

Posibleng makatubag ini ang eksperimento nga gipasiugdahan sa bantogan nga Amerikanhong social psychologist nga si Stanley Milgram niadtong 1963. Ang obedience experiments nagsusi unsay buhaton sa mga tawo kon suguon sila sa paghimo og mga butang nga makadaot ug mahimo ganing makapatay sa ilang isigkatawo.

Makapakugang ang sangpotanan: 65% sa mga niapil sa eksperimento ang nituman sa mga sugo nga nakapahimutang sa peligro sa inosenteng mga kinabuhi. Samtang gikuwestiyon, ang eksperimento malampusong nakapasabot sa kabangis sa mga Nazi ug sa mga sundawong responsible sa My Lai massacre sa Vietnam.

* * *

Pasabot ni Milgram sa sangpotanan sa iyang eksperimento: Ang tawo nga gisugo nagtan-aw sa iyang kaugalingon nga kahimanan sa pagpatuman sa sugo sa laing tawo, ug busa wa na isipa ang iyang kaugalingon nga responsable sa iyang mga gihimo.

Nakaplagan sab ni Milgram ang ubang mga hinungdan sa pagyango sa bisan unsang sugo; kaikog, kabakikaw sa pagbalibad, hingpit nga pagtutok sa mga gimbuhaton nga gisugo, paghikalimot nga inosenteng kinabuhi ang nameligro, pagtuo nga nga ang sugo maayo og katuyoan, ug pagpaundayon sa unsay nasugdan.