Nailad ni Agaton

Dali rang nikatap ang sayop nga kasayuran nga dunay laing kusog nga bagyo nga umaabot sa Pilipinas sa tungatunga ni’ng buwana tungod sa kapaspas, kagawasnon ug kalisod sa pagpugong sa pagsaw-anay sa social media networks. Mga nakadawat sa mga huhungihong wa kapugong sa ilang kaugalingon pagsangyaw ini pinaagi sa Internet o text messages.

Ampay sa mga nagpasiugda sa iresponsableng paukyab ang kasagarang himuon sa mga mapadad-an sa kasayuran —pagpakisayod tinuod bang kasayuran pinaagi sa pag-like ug pag-share ug pagpadayag og kabalaka nga hapit na matapos ang kalibotan pinaagi sa Facebook ug Twitter ug SMS. Dihang nitingog ang gobiyerno may mga namakwet na sa mga dapit nga naggusbat sa bagyong Yolanda.

***

Inosenteng basahon ang post nga nagpasidaan nga umaabot nang super typhoon "Agaton" nga mas kusog pa’ng Yolanda. Wa gani maneguro sa katinuod sa kasayuran. Wa’y gikutlo nga tinubdan apan nitino sa petsa sa pagtugpa sa katalagman sa Kabisay-an o habagatang Luzon. May paikog nga wa dasoni sa Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration ang kasayuran.

Dayon gibutang ang tambag ngadto sa mga nakabasa nga "don't panic." Nga gituyo pagsuwat sa kinauwahian nga bahin. Aron tingali pagpaneguro nga natarantar ug di na kahunahuna og tarung ang mga nakabasa sa pag-abot sa tumoy sa mubo nga sinuwat.

***

Naglakip hinuon ang sinuwat sa kumon nga mga termino nga gamiton sa mga magpaka-aron-ingnon nga kasaligang tinubdan sa mga balita: "World News," "Global Report," "International Weather Forecasters," "International Experts," ug "World Meteorological Agencies."

Makabasa gani og bisan unsang taho sa kahimtang sa panahon, labi na sa mga pasidaan sa umaabot nga mga bagyo, susiha gyud dayon kun gikan ba sa Pagasa, nga bahala na kun mas daghan sipyat kay sa sakto, maoy opisyal nga tinubdan sa kasayuran mahitungod sa mga bagyo ug kahimtang sa panahon sa Pilipinas. O ba kaha sa Joint Typhoon Warning Center sa United States Navy nga maoy labing tukma ug abundang kasayuran sa kasayuran sa paghagiyos ug pagtugpa ni Yolanda sa niaging tuig.

***

Maong giablihan dayon nako’ng website sa JTWC human nisibaw ang mga pakisayod labot sa gipasidaan nga kusog nga bagyo. Wa’y bisan usa ka tropical cyclone warning nga giluwatan sa Northwest Pacific/North Indian Ocean ni sa Central/Eastern Pacific tropical systems. Bugtong kakulian sa panahon nga namatikdan sa JTWC mao ang Tropical Cyclone 06S (Bejisa) nga nahimutang sa South America ug Antarctica, layo ra kaayo aron makaapektar sa bisan asang bahin sa Pilipinas.

Kay di man gyud kapugngan ang mga wa’y lingaw hinaot nga motabang ta pagtimaan sa labing kumon nga mga paagi sa pagpangilad—wa’y klarong tinubdan ug puno sa mga panghunaw nang daan kon masakpan nga sayop ang gipakatap nga kasayuran.

***

E-mail: [email protected]