Pilar, Siargao, Surigao del Norte — Nakadakop mi og barracuda sa unang adlaw sa among pagpangisda. Apan wa ming katiwas sa gilaraw nga tibuok adlaw nga panagat. Way pansayan ang among bangka. Bisan giunsa nako og paningkamot, di kong kapangihi samtang gituya-tuya ang among sakyanan sa higanteng mga bawod sa Pasipiko. Gipakaingon nako nga mobuto nang akong pantog.
Mao nga labihan nakong lipaya pagsugo ni Consul Emeritus Arcadio “Dodong†Alegrado, ang nangu sa among pangisda, nga mamalik na mi sa yuta. Tungod sa kalayo sa among nalawig, naabtan pa mi og kapin sa oras una nakadunggo sa among gigikanan. Sagol dagan kong nangita og pansayan. Mora kong bag-ong natawo human nakapabuhagay sa akong gibati.
***
Mas dako hinuong suliran nga giatubang sa tinuod nga mga mangingisda dinhi. Nahulga karon ang ilang panginabuhi tungod sa ilegal nga pangisda nga gipatuyangan sa lokal nga mga opisyal. Pundok sa mga mangingisda, nga gituohang gipalihok sa dagkong negosyante sa silingang lungsod sa General Luna, nisilhig sa kadagatan ginamit ang gisumpay-sumpay nilang mga pukot.
Gihimo ni nila tibuok gabii matag gabii. Matag silhig makakuha sila og gatosan ka dagkong isda nga masipong sa ilang pukot. Nabalaka ang gagmayng mga mangingisda nga moabot ang adlaw nga mapuo ang daghang dagko nga mga isda. Nga makapilde sa ilang panginabuhi ug sa nisulbong nga turismo sa kalibotanong panagtigi sa pagpamasol.
***
Niawhag ang mga mangingisda sa gobyerno nga ideklarar nga ilegal ang pagsilhig sa kadagatan sa Siargao ginamit ang mga pukot. Bisan ang langyawng mga mangingisda nga moduaw dinhi matag tuig alang sa kalibotanong kumpetisyon niingon nga kasagaran sa mga nasud sa kalibotan nidili ning maong matang sa pangisda.
Nga gawas nga makahulga sa populasyon sa dagkong isda makaangin sab sa ubang katigayonan sa dagat. Madakpan pag-apil ang higanteng mga isda nga di makaon, sama sa mga tuki o butanding, nga pasagdan lang nga patay nang mag-utaw-utaw sa kalaworan hangtod nga idagsa sa baybayon. Maduhig sang mga pawikan. Nga kay mahalin man dad-on sa Sugbo ug ubang merkado.
***
Gatosan ka lokal ug langyawng mga mangingisda ang magtapok dinhi sunod semana alang sa kalibotanong panagtigi sa pagpangisda. Dagkong premyong kuwarta ang nagpaabot sa mga makakuha sa labing dagkong isda nga naapil sa nagkalainlaing kategoriya. Mabuhong ang mga molupyo dinhi sa dasig nga mga patigayon tungod sa pagdagsa sa ilang mga bisita.
Apan hangtod kanus-a ang kabuhong sa pagpangisda dinhi? Kon ang Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR) ug ubang mga buhatan sa gobyerno gawas nga nangiyugpos nidasig pa gyud ning ilegal nga paagi sa pagpangisda nga makahulga sa umaabot ning masaaron ug mas malungtaron nga tinubdan sa panginabuhi sa mga molupyo ug panalapi sa gobyerno ug pribadong mga kompaniya?
***
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com