Solongon, La Libertad, Negros Oriental — Samtang magdanga-danga ka dinhi, mabantang ang tanang timaan sa bangis nga katalagman sa niaging tuig, sa kakugang sa mga molupyo sa kalit ug kusog nga pag-uyog sa yuta, sa kalisang sa mga biktima sa pagkahugno sa usa ka bahin sa higanteng bukid nga nitabon sa ilang mga pinuy-anan ug ang tibuok tuig nga pagbangotan sa mga tagtungod sa ilang mga minatay--ang mga nakaplagan ug ang mga pabiling gitagoan sa yuta.
Pila ka metro gikan sa ganghaan mabantayan nimo ang di malalis nga saad sa bag-ong sinugdanan.
***
Dakong tabo ang among naabtan dinhi. Nagsugod pila ka semana human sa kusog nga linog nga nigusbat sa ilang merkado. Kaliboan ka katawhan ug kahayopan ang nipuno sa dakong wanang nga gipahuwaman sa usa ka pamilya ngadto sa munisipyo alang sa sinemana nga panag-abot sa mga mamaligyaay ug mamalitay.
Ang labing dakong luna dinhi giangkon sa mga baka, kabaw ug baboy. Ang patigayon sa mga hayopan maoy labing dasig ug labing dako ning bahina sa isla sa Negros. Nga ang mga magpapatigayon sa Sugbo ug Metro Manila nangabot dinhi aron pagpangompra sa labing barato ug labing masaaron nga mga karnehunon. Way tseke ni utang. Tanang transaksiyon gihingpit sa tinuod nga kuwarta.
***
Gipatilaw ko’g lab-as nga tuba, way tungog, ang katam-is may gamayng aplod ug pasumbingayng aslom. Gitudloan ko pagmama' pinaagi sa pagbuak ug pagkuha sa liso sa bunga, pagbulibod og apog sa di pa puston sa dahong buyo nga ihamong sa baba ug usapon hangtod mahilis. Gipasalig nga manalipod sa tango gikan sa sakit. Bahala na kon mamuwa ang tanang ngipon ug tibuok baba.
Gitamnan nila’g tabako ang tabunok nga tiilan sa nahugno nga bukid. Hapit nang unang ani nga gipaabot nga moambas sa kalidad sa naandang komprahanan sa Iloilo ug Cagayan de Oro. Abundang lab-as nga isda sa Ayungon. Kon di magbantay makalimtan ang ngan sa kalami sa manok Bisaya.
***
Taliwa sa gahob sa tabo, masuyop ang imong pagtagad sa mga tolda nga luto nga asul dihang gipabarog human sa linog apan pughaw na karon. Maoy mga pinuy-anan sa 129 ka pamilya nga di nang kabalik sa ilang mga luna kay padayong nameligro sa pagdahili. May luna nang gitikad ug housing materials nga giandam ang National Housing Authority ug Department of Social Welfare and Development. Hinaot nga matukod nang bag-o nilang kabalayan karong tuiga.
Sa among pag-apud-apod sa mga hinabang gikan sa Sugbo ug Dumaguete, ang ilang kamapasalamaton may lama sa pagmahay sa kalangay pagpahimutang nila. Samtang nangandam sa hubkas sa pagtaliwan sa ilang mga kapamilya, kasagaran sa mga molupyo nitataw nga pasidungog sa mga minatay ang pagpanlimbasog pagbangon.
***
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com.