EDITORYAL - Phl-Vietnam defense pact

Naglungotlungot karon ang China aning pagpirmahanay sa Pilipinas ug sa Vietnam og defense pact sa tinguhang palig-unon ang depensa sa duha ka nasud ilabi na sa maritime security sanglit ang duha parehong nakigbisog batok sa maong nasud.

Ang Vietnam, sama sa Pilipinas adunay teritoryong pugsanon sab nga gustong ilugon sa China diha sa South China Sea o gitawag nilang East Sea. Ang Pilipinas ug Vietnam parehong claimants sa pipila ka bahin sa South China Sea.

Ang Paracel Island sa South China Sea (SCS) giangkon sa Vietnam nga ilaha, apan giangkon sab kini sa China ug dunay pipila ka bahin niini nga giangkon sab sa Pilipinas.

Apan sa tulo, ang Vietnam ug Pilipinas dunay respeto sa usa’g-usa, samtang ang China hakog ug gustong angkunon ang tibuok SCS.

Gani niadtong Enero 19,1974 nagkaengkwentro ang mga tropa sa Vietnamese Navy ug Chinese People Liberation Army-Navy sa Paracel Islands nga niresulta sa kamatayon sa 75 ka Vietnamese naval personnel ug pagkalunod sa usa nila ka barko, ug pagkaguba sa laing tulo.

Karon adunay pipila ka mga gasang nga gihimoan na og artipisyal nga isla sa Vietnam ug sa China sa Paracel Islands. Kining pagpirma sa Pilipinas ug Vietnam aning defense pact maghatud kini og senyales sa China ug dili maayo sa estratehiyang ilang gisagop sukad pa kaniadto nga likayan nga magka-alyansa ang mga nasud sa Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) samtang wala pa nila maangkon sa hingpit ang South China Sea.

Gawas sa Vietnam, ang adunahang nasud sa Singapore ug ang Indonesia nga maoy dunay labing lig-on nga militar sa ASEAN duna nay mga kasabotan sa ilang mga depensa kauban sa Pilipinas.

Samtang gipanglantawan nga dili moapil-apil niini ang Thailand, Cambodia, Myanmar tungod kay layo ra sila sa SCS ug nagsalig ilang ekonomiya sa China, ang nasud sa Malaysia; ang abunda sa lana nga Brunei ug ang bag-ong miyembro sa ASEAN nga East Timor posibleng mosuporta sa kawsa sa Pilipinas, Vietnam, Indonesia ug Singapore.

Ang Malaysia ug Singapore adunay kontrol sa Malacca Strait nga agianan sa mga petrolyo ug komersyo gikan sa Indian Ocean padung sa SCS ug Asya-Pasipiko.