OK Ryan!

CEBU, Philippines - Pasado alas kwatro sa hapon, adtong September 29, nagsakay ko og jeep gikan sa Punta Princesa padung sa downtown. May nakasakay ko nga mga batan-on, lalaki ug babaye. Nag-atbang mi, dapit sa pultahan sa jeep. Basi sa ilang panag-istorya, nasabtan nako nga textmates to sila unya permiro pa to nilang panagkita. Padung sila sa Basilica del Sto. Niño kay manimba. Nagpangutan-anay pa gani sila pila ilang edad—maguwang ang babaye og usa ka tuig. Murag 20 ug 21 sila. Miingon ang babaye ngadto sa lalaki nga sa sunod nilang kita, kinahanglang mag-shave na ang lalaki, kay dili matud pa siya ganahan og bungoton. Nangutana ang lalaki naa pa ba diay sunod nga panagkita. Mipahiyom ang babaye. Mura’g nakagusto to sila sa usa’g-usa, basi sa ilang tinutokoy ug mga pasiplat o kinawat-kawat nga pagtan-aw sa usa’g-usa.

Pero dili na maoy nakapabagting sa akong mga dunggan samtang naminaw nila. Miingon ang babaye nga  may curfew matud pa siya, 10pm sa gabii. Kinahanglan matud pa nga mupauli gyud siya sa dili pa ang 10pm kay taas matud pa ang ilang kural—di mada’g katkat. Apan usahay matud pa kun ganahan siya mag-disco sa mga pista, mamakak na lang matud pa siya, kay dili siya tugutan kun musulti siya sa tinuod. Ang iyang buhaton, mananghid siya nga nay birthday o bisan unsa iyang irason. Pakkk!

Mibagting kadali akong dunggan gyud. Ako maoy nakuyawan sa posibli nga mahitabo. Sa ngadto-ngadto wala man gyuy aso nga makumkum. Muabot gyud unya ang panahon nga mabuking ang bakak adtong bayhana. Maayo lang og inig ka buking, wala pa siya masugba sa iyang kaugalingong mantika o wala pay dautang mahitabo niya. Uroy kun sa sige’g pamakak magdisco siya, unya mahubog or unsa ba malugusan simbako, alaot siya. Ngano ba pud nga mamugos man gyud og dili tugutan? Siguro adunay igong rason ang mga ginikanan.

Sa habig pud sa mga ginikanan, katong edara, sobra pa man tawon to sa legal age gud. Sharo wala pa silay salig sa ilang anak nga makamao na mutimbangtimbang unsay makaayo ug makadaot kaniya? Kun 16 anyos pa siguro or below 18, pwede pero kun legal age na, mas maayo pud tingali nga inanay natong hatagan sa atong pagsalig ang mga anak. Sobra ra sad ka pampered kun ingon ana. Ambot ha, kay kami sa amoang isla sa Pilar, Camotes sa una istoryahon man mi sa among mga ginikanan unsay maayo ug dili. Dili pwede mulaag basta nay klasi inig ka ugma. Dili pwedeng pasudlon ang bisita sa kwarto. Dili pwede mulakaw nga dili mananghid. Kinahanglan mupahibawo ka asa ka padung ug kinsay kuyog nimo, ug unsa kang orasa posibling makauli. Kinahanglan kana aron makahibawo sila, asa mi pangitaon sa higayon nga madelatar pagpauli. Kay kun dili masunod ang imong gipananghid, there was must be reason to it.

You go by the rules and you negotiate with your parents, ilabi na kun ipanundog nila sa ilang panahon kaniadto ang atong panahon karon. Dako na man gyud kaayo og kalainan gud. For example, katong college ko 11pm daghan na kaayong mudisco sa Mango, pero katong nakalaag mi sa akong college friends three months ago, ala una na nagsugod og dugok ang mga tawo. Pagka alas dos hangtud alas singko sa buntag perte pang daghanang nagdisco. I was amazed, because it’s never like that during my time. Therefore, parents and children I believe are kinahanglan lang mag-istorya. Children shall negotiate and explain to their parents. Parents shall keep an open mind. In short, communicate, talk, tell the truth and have faith in each other. Pakpak!

Magdungog gihapon kita pinaagi sa okRYAN sa dyRC.. Radyo Calungsod 648khz., Mondays to Saturdays, 10am to 12noon. Pangitaa ko sa Facebook: [email protected]