Nganong akong gibanhaw ang The Freeman

CEBU, Philippines - Gisil-ing nako  kanunay ang  kagahapon. Alang  kanako  ang nangagi usa  ka bahandi   nga halandumon sa tawo, mga  kalihukan  ug  mga di kalikayang mga hitabo nga makatabang sa pag-umol sa hinungdan nga  nakahimo kanako  nga  mao  ako  karon.

Ang akong  amahan, si Don Vicente Gullas  usa  ka abogado  sa iyang  propesyon  ug usa usab ka magtutudlo. Ang  iyang pagmahal  ug  pag-amuma  sa mga  kabataan   sa nasud  di matugkad. Kining  maong gugma  ug  pag-amuma  maoy nagdasig  kaniya  sa pagtukod sa Visayan Institute (di University of  the Visayas) sa tuig 1919.

Ang  akong inahan , si Inday Pining Rivera Gullas maoy  akong espirituhanong  kusog, ang giya  nga nagadan-ag sa tanang mga  hagit  sa kinabuhi  nga akong  giatubang. Siya usa  ka inahan, doktor  ug magtatambag  nga  gihimong  usa .

Ang akong uyoan, si Paulino Gullas  usa  ka  maayong laki  nga abogado,  nga gitawag  nga abogado de campanilla . Apan  ang  iyang  gugma napunting  sa pagpanuwat  og balita hinungdan  nga  gitukod  niya  ang The Freeman sa maong  tuig  kadungan  sa pagtukod  sa akong  amahan  sa Visayan Institute.

Apan  si Tiyo Paulino  nalambigit  usab  sa politika. Nahimo  siyang  sakop sa Philippine Assembly  ug  usa  sa pito  ka piniling  mga tawo  nga giiisip  sa ilang panahon  nga labing maalamon  sa tibuok nasud,  kinsa misuwat  sa Batakang Balaod  sa Pilipinas  niadtong tuig 1935. Gumikan sa pagkalambigit   niya  sa kalihukan  sa politika nahimong hinungdan  sa pagbiya   niya sa  pagdumala  sa The Freeman  niadtong 1934.

Ang The Freeman, hingpit  nga  nawala  sa sirkulasyon niadtong 1934, ang tuig  nga  maoy akong natawhan. 32 anyos lang  ako niadtong 1965 dihang gigiyahan ako  sa Espiritu Santo, ug nakahukom ako sa pagbanhaw sa The Freeman.

Gumikan  sa kamatayon ni  Tiyo Paul, nananghid ako  sa iyang  biyuda, nga si Tiya Hilda Kilayco Gullas kun mahimo ba nga  akong banhawon ang The Freeman, si Tiya Hilda di lamang igo  nga  misugot apan mihatag  usab sa iyang bendisyon alang sa maong proyekto.

Mihukom  ako  sa pagbanhaw  sa The Freeman tungod  kay nakita  nako    nga ang   Cebu nagkinahanglan  og  way gidapigan  ug  way gikahadlokang pamantalaan  nga tinuod  nga mobarug sa iyang  kaugalingon, ang pamantalaang mosuta  sa kamatuoran  ug  moimprinta niini sa  higayong  makit-an  kini.

Aron makatabang niini, akong gigamit  ang kaalam  ug kasinatian sa usa  ka batid ug beterano sa pamalita nga si Juanito Jabat  maingon man ang akong tawo  sa Biyernes,  nga si Balt Quinain.Kaming  tulo nga gitawag kaniadto nga The Three Musketeers mitrabaho adlaw  ug gabii  hangtud  nga  migawas sa  unang higayon nga pagkabanhaw sa The Freeman, nga niadtong tungora maura  og porma sa usa ka magazine.

Among   gigamit  ang  mga  kahimaman  sa imprinta ug  mga kawani sa J and J’s Printers, usa  ka kompaniya nga  akong  kaugalingon.

Si kanhi Senador Gerardo Roxas , kinsa suod  kaayong higala sa akong igsuon  nga  si Eddie, maoy  mitambag  kanako  ug nagkanayon “Dodong  kun gusto  ka  ang The Freeman mahimong bahin  inadlaw-adlaw  nga panginabuhi  sa katawhan, himoa  kana  nga inadlaw, di kay senemana”. Usa   kadto  ka hagit  nga bug-at alang kanako, ilabi na ang bahin  sa gastohanan  niini matag  adlaw nga  ang tanan maggikan  sa akong  bulsa, tungod  kay ang kinitaan sa advertising sa maong panahon  di pa kasaligan ug maglisud sa  ginansya.

Apan tungod  sa kadako sa akong pagtuo nga basta kauban lamang nimo si Señor Santo Niño, si Mama Mary  ug  ang  Holy Spirit, di ka mapakyas  sa mga hagit  nga  giatubang  sa imong kinabuhi. Didto akong natataw nga  pinaagi  sa ilang  tabang nadumalahan  nako ang The Freeman  nga  nag-inusara  sud  sa 39  anyos.

Apan  ako  usab  nga  gilantaw  ang umaabot  pang  mga tuig alang sa The Freeman. Ang The Freeman mahal kaayo alang kanako nga di basta-basta isalig nako sa lain.

Busa  niadtong  2004, ang maong  pamantalaan  gitipon  sa  The Philippine Star, nga mipasawo  ug migiya sa akong  pagpanguna  sa pamantalaan.

Apan ang  39 anyos sa solo nako nga  pagdumala wa ako maglakaw sa awaaw nga parke. Ang labing sakit ug makapasubo nga  bahin sa kasaysayan  nga nasugatan  sa akong kinabuhi nahitabo sa tunga-tunga sa 39 ka tuig  sa dihang  ang  mga tawo nga akong gisaligan  ug  natabangan  sa daghang  mga paagi midunggab  sa akong likod nga way  bisan gamay nga konsensya. Mao  kadtoy  labing masulob-ong bahin  sa akong kinabuhi sa dihang  hapit  tanang trabahante  sa editorial section sa  pamantalaan nagdungan  sa pagpanghawa ug mibalhin sa laing pamantalaan sa  tinguha  nga mamatay  ang The Freeman. Gani  gipublikar  pa gyud  nila ang  ilang pagbiya sa atubangan nga pahina sa akong pamantalaan. “Giluto ko sa akong kaugalingong mantika”, sumala sa gisulti  sa mga tawo kinsa misimpatiya kanako sa maong  higayon.

Unya, akong nahinumdoman  ang akong pagpadasig ug pagtabang sa  usa  sa akong  mga empleyado, kinsa usa ka estudyante sa architecture sa UV, nga mikuha og photography. Akong gitanyag kaniya ang  maong kurso  alang kaniya nga namatud-an  usab  nga dakong kalampusan  sa iyang kaugalingong kinabuhi nga  sa  samang higayon nakapadaog kaniya og  dagko kaayong  mga award nga labing  nakapainila kaniya sa  komunidad  sa media. Apan sa way tino nga rason, nakahimo pa siya sa pagbiya kanako ug  mibalhin  sa laing pamantalaan.

Mao kadto  nga atol sa maong  mga gutlo sa kasakit  sa  pagluib, nga akong nasuta nga ang tawo, sa natural  nga  kinaiya di gyud diay kaantigo magpasalamat ug puno  sa kamalimtanon. Kun ugaling dili ka mao, busa  wa kay labot  niini.

Apan  bisan  pa niini, ang The Freeman midaug  og  daghan ug dagko  kaayong  mga award sa daghang  mga  katuigan ug igo na  kaayo kining dakong bawos  kanako. Kini  dugang  pa sa abilidad sa pag-ingon  nga sa way kahadlok ang The Freeman nahimong usa  ka training ground o bansayanan sa daghan  kaayong maayong laki  ug babaye karon  nga   magsusulat og balita  sa pamantalaan kinsa nabantog na  sa maong natad.

Niadtong 2001, si Eddie, nga akong igsoon mihangyo kanako  nga  mokandidato  sa pagka-kongresista human mabahas ang iyang termino isip representante  sa unang  distrito ang katungdanan  nga iyang  gihuptan sulod  sa daghang katuigan . Sa maong higayon   nihit ang kuwarta , apan nahimo  nang isyu  sa maong   bahin  sa merger  kun pagtipon  sa mga negosyo. Ang The Freeman nakadawat sa maong higayon og daghan kaayong  tanyag bahin  sa merger. Apan ang labing maayong tanyag nga nakapadani kanako mao ang  sugyot sa pagtipon sa Star Group of Companies  sa pamilyang  Belmonte. Human nako  konsultaha si Mr. Jabat ug mga  kawani, nakahukom ako sa pagpadayon sa pagtipon sa Star. Hangtod nga miabot  ang 2004, dihang  natapos ang  usa  nako  ka termino s a Kongreso, akong gisanong ang  merger  tali kang Mr. Miguel G. Belmonte, ang presidente ug CEO sa The Philippine Star.

Apan  sa  wa pa ang maong merger  kun pagtipon, may  dako na kaayo akong laraw alang  sa The Freeman.Gani  human  ako dunggaba  sa likod , nagplano ako  sa pagpalit  og modernong mga ekipo alang  sa maong pamantalaan ug nangita  ako  og usa  ka  luna alang  sa usa  ka housing project   nga duol sa  siyudad alang  sa mga kawani  sa The Freeman kinsa matinud-anon, buotan  ug tinuod  nga  mga  professional. Gusto  ko nga ang  nanarbaho  sa maong pamantalaan  may kaugalingong  balay. Akong nahunahunaan   nga mao kini usa  sa mga  paagi  nga akong ipakita niadtong miluib ug midunggab sa akong likod nga si Dodong  may igong kaisug  sa pagpakigbisog  taliwala  sa bug-at  nga  mga  pagsuway  sa kinabuhi.

Samtang  saulogon  nato  ang ika-93 nga anibersaryo  sa The Freeman karong adlawa, malaumon ako  ug  nangaliya  nga ang mga tawo sa The Freeman ug  sa iyang igsoong publikasyon nga mao ang Banat News, ilabi na sa mga  bag-o pang  mga  kawani, nga sa pagkakaron nahimo nang 170, molingi ug mahinumdom sa  mga tawo  nga nahimong kasangkapan sa pagbanhaw sa The Freeman  ug mitukod sa Banat News. Kining  mga tawhana naka-amot  og  dako kaayo sa The Freeman nga namao  sa pagkakaron. Kay dili nako matino kun hain kaha sila karon kun wala pa ako maningkamot sa pag-atubang sa mga hagit sa pagbanhaw  sa The Freeman.

Ang akong  amahan, si Don Vicente, nainila kaayo  sa iyang mga  makapadasig nga mga pulong  sa kaalam ug nahinumdoman  nako ang  iyang giingon “Dodong, ang The Freeman isip  usa  ka pamantalaan gamhanan kaayo. Sa  mga kamot sa mapahimuslanong  mga tawo, makadaot  kini. Apan  sa mga tawo  nga  mahadlukon sa Dios , kinsa  nakaila sa Sugbo sa kinasingkasing, ug labaw sa tanan, adunay  kaligdong ug baruganan halayo kaayo ang iyang kalainan”

Sud sa daghang  mga  katuigan ang The Freeman nakahimo  og dako kaayong  kalainan. Usa  kini ka pagkaon sa kahayag ug kahimanan sa  paglaum alang sa  atong  sosyidad. Unya atong ipadayon ang maong pagkaon sa kahayag pinaagi sa inyong abag, sa atong mga  tigbasa ug  mga advertiser samtang magpadayon kita  sa pag-aginod padung  sa nagkaduol  nga unang siglo  sa labing karaang  newspaper  sa Cebu, pito na lang ka tuig gikan karon. (BANAT NEWS)