Saving Kamagong

Haller mga regular viewers sa “American Idol” over Channel Q on free TV. Mikisi-kisi sad ko’g gamay last week kay gikuyawan ko nga matagak na ang akong bets nga silang Carly Smithson ug Jason Castro nga dreadhead. Bisan tinoora og mga pambato baya gyod ni ilang mga tingog ug showmanship, usahay mosemplang sad ning duha sa ilang choice of songs. Labi na gyod ni’s Jason nga morag alanganin kun itapad ni David Cook kay rockista ra ba gyod ni’s David og aura. Hinoon, America continues to vote pa man kay unom pa man silang nabilin. Mora ko’g ka-tumblingon pagyaka sa entablado ni David Archuleta dihang gipapili ni host Ryan Seacrest kun asa niya “feel” moipon – sa habig nilang Syesha Mercado, Kristie Lee Cook ug Brooke White o ari ba nilang Jason, David ug Carly. Nasalbar si Syesha ug Brooke - nga apil sa bottom three – pinaagi sa text votes. Nanghinaot gyod ko nga bisan asa nilang Carly ug Jason ang molusot. Sa pagkatinood lang, human nga wala makawhat ni Lakisha Jones ang titulo sa una, medyo disappointed sad kos choices sa mananaug adto na time. Karon ra ko nibalik og ka-interesado aning American Idol tungod ni Jason (mwahhh! I luv dreadies!). Samtang kanang sa “Pinoy Idol”, lalisonon pa na’g angayan bang hisgotan kay lalisonon (para nako) ang kapasidad ni Jolina Magdangal mo-judge. Okey ra na’s Wyngard Tracey kay talent scout man na and I’ve watched him grow gyod (literally and figuratively) sukad pa’s panahon nilang Maricel Soriano sa youth-oriented TV program nga “Kaluskos Musmos!” Maypa’g si Fritz Infante ang usa ka judge ala Simon Cowell kay naa pa’y kredibilidad. Or bisa’g si Jonalyn Viray ba ron o si Gerald Santos nga mga produkto og search for singing stars. Tsika ra ba sa akong textmate wala’y taga-Sugbu nga nakalusot sa final 24. Ang vox sa ilang banda naka-qualify man so milarga gilayon sa Manila . Pagka-Martes last week, sugod dayon kuno ang hinashasay hangtod naabot og 180 na lang. Last Wednesday, napili ang top 90. Pagkasunod adlaw, top 45. Ug ang ending? As in way Sugbuanon sa top 24. Hala! Sa barangay kayo umapela!

* * *

Alang niadtong nag-request sa “Saving Kamagong”, wala gyod mo masayop sa pagpili og banda. Sa usa ka pagpakighinabi, akong natugkad nga hayag ang kaugmaon niining bandaha kay misanong man sila sa mga hagit sa panahon nga ang Bisaya nga kanta dili lamang maghubit sa atong pinulongan kundi magsaysay sab og mabulokong mga sugilanon ug magpaambit sa atong kasaysayan, adunay witty nga templada ang mga kanta, ug kamaong morespeto sa cultural sensitivity sa katawhan. Smart ang inyong choice kay nasayod mo nga smart songs only come from smart songwriters from a smart band. Ngeks, libre plugging na man ang Smart hapz! Dapat mo-install sila’g text hotline, dewi!

Mapasigarbohon ko nga usa ko sa labing unang gipapaminaw sa ilang “raw recording” kay dili man sila magsaya-saya karon pagpanghatag sa ilang namugna na. Abtik man god kaayo ang mga pirata. Nya daghan sab mo-burn dayon kabahin sa ilang mga negosyo to the detriment of the musicians nga naghago intawon nga mag-record sa ilang kanta. Unya sa ingon ana kasayon lang kopyahon para i-save as ringtone or i-save sa iPod. Resulta, gipatay dayon ang wala pa kapanglipang nga industriya. Wala pa gyoy royalties naani ang kahago sa banda. Pero, nalipay ko nga misanong ang Saving Kamagong sa panawagan nga ang Sugbuano himoong “bridge language” aron mapalabang ang mga mabulokong mensahe ngadto sa mga tigpaminaw.

Raw gyod nga matawag ang mga kanta sa CD sampler kay ang ubang lyrics wala pa katayhopi’g kinabuhi ni Ramil “Tata” Tanuco sama sa “Alalay” ug “Congressman’s Alphabet”. Apan mipasalig si Tata nga sa album launch puhon sa July, siguradong dekalidad gyod ang ilang produkto nga pagalangkoban sa 12 ka kanta. Sa pagkakaron, limpiyo na ang “Uso ang Reggae, Karon Kay, Mensahe, ug Gi-Indian”. Pastilang hugyawa gyod sa drumplay aning “Uso ang Reggae”. Makapatay-og ang synergy sa ilang mga instrumento, vocals ug ang back-up vocals. Saludo ko sa phrasing, sa timing, sa pacing ug sa klarong pagpalabang sa mensahe. Daghan man god ang kanta nga with substance apan dili kaayo tataw sa tigpaminaw kay lamyon sa vox ang mga letra (tungod ba kaha nis kamahal sa bugas?). Duna sab mga vox nga tungod sa ilang breathing techniques, dili na audible ang ilang isulti tungod kay hungaw na inig lunga.

Newayz, hugyaw sab ang “Karon Kay”. Dinhi mibuhagay ang “masanag nga bidlisiw” sa pagka-songwriter ni Tata labi na gyod ang iyang paggaray sa mga latest infrastructure developments dinhi sa Sugbu. Ang ubang mga kanta nga gipahaom sa pop ug rock – gihulagway ni Tata nga “variety of genres” – pamilyar ang tono kay may mga pipila man ka arrangements nga pinasubay sa istilo sa Cascades, Phil Collins, Roger Taylor, Sting and the Police, ug U2 nga maoy ilang music icon influences. Ang “Congressman’s Alphabet” usa ka playup sa mga isyu sa atong nasod, thus making the band sound like working on the borders of novelty and progressive pop.

Nganong Saving Kamagong man ang ilang collective name? Ang Kamagong usa sa mga endemic species sa hardwood. Buot ipasabot nga dinhi lamang sa Pilipinas nato makita ang maong matang sa kahoy. Apan kay kinaiya man gyod sa tawo ang pagkamapatuyangon ug pagkalaog, maong nahurothurot na ang mga kamagong kay gipanghimo nang aparador, lingkoranan, lamesa, estatuwa, uup. Gani, sa pelikulang “Kamagong” nga gibidahan ni Juan Carlos “JC” Bonnin sa dekada otchenta (kahinumdom pa ka ani Tata T.?), ang iyang arnis ginama man sa kahoy’ng kamagong.

Misantop sa pundok ni Tata nga gumikan kay gihugonhugon man sab nga papahawaon ang iyang mga kauban nga mga residente sa Kamagong, Lahug tungod kay apektado man sila sa Provincial Ordinance 93-1 nga pwerteng kontrobersyala human nga napakyas ang Kapitolyo ug ang dakbayan sa Sugbu nga makakab-ot sa katumanan sa land swap deal, nahimong adbokasiya sab nila ang “pagsalbar dili lamang sa kahoy’ng Kamagong, kundi ang mismong Kamagong sa Lahug nga dugay nang nahimong kabahin sa ilang inadlaw-adlaw nga pakigbisog ug pagbudlay.” Mas maayo nga mobasa mo’s hard news sections sa Banat o sa The FREEMAN o kaha magpakisayod sa mga current issues/events aron inyong masabtan o matugkad pa ang kalabad aning 93-1 issue.

Alang nilang Tata, ang pagpreserbar sa kahoy’ng kamagong sama sab sa paglugway og kinabuhi sa musikang gitagik sa kaugalingong pinulongan. Galing lang kay giyagayagaan kini sa uban nga misangpot na noon sa pagkalood ug pagkabastos nga wala na nagtuki sa atong kultura, nahimo nang offensive sa sensitivity sa komunidad.

Saysay ni Tata nga sensible ang ilang mga lyrics tungod kay nagkailhanay, nagkatapok ug nagkasuod sila tungod kay nagsugod man ang bandang Saving Kamagong isip praise and worship band – ang Verses and Hymns. Ang ilang original members mga aktibong sakop sa Couples for Christ movement. Apan wala sab malansang sa pagka-praise and worship band ang grupo kay nakasuway man sab sila nga mag-showband sulod sa hataas nga panahon side by side sa ilang pagka-Christian band.

Sa pagligid sa panahon, ilang namatikdan nga nisulbong ang pagkahilig sa mga batan-on sa paghimo og mga Bisdak nga kanta nga mao sab ang nakahatag og “twist” sa dagan sa kinabuhi sa kadaghanang kabatan-onan karon. Mao kiniy nakapaaghat sa Saving Kamagong nga mohimo og mga kanta, ug sa samang higayon pagpakita’g suporta sa mga Bisrock bands sa Sugbu.

Nagkanayon si Tata T. nga sorpresa unya kuno ang mamahimong album launching sa banda kay magsilbi kini nga tribute sa mga nanag-unang Bisdak nga local artists. Nagpasalamat ang banda sa tanang FM stations ning dakbayan nga nagpalanog sa ilang mga awit – Bisrak Cha-Cha, Juanted, ug kadtong ako nang gipanghinganlan sa unahan. Tungod kay duna man sila’y kaugalingong recording studio, nag-awhag ang grupo nga kun kinsa tong interesado mag-record palihog tawag sa 2389617.