Pagkabanhaw sa LUDABI Bag-ong paglaom sa Bisrock

Kasagaran sa mga batan-on ug hamtong nga makadungog og tawo nga larino kaayo mosulti og ‘lawom’ nga Binisaya, modayo’g ingon nga “ah, mora man kag LUDABI”! Kay alang man god sa kadaghanan kanato, ang mga tawo nga dunay katakos pagsulti o litok og mga pulong Bisaya nga estranghero na kaayo sa atong pandungog usa ka  LUDABI.

Bisan ang tinuod nga pagkasulti, wala gyod untay lawom nga Binisayang pulong ug labaw nang wa say mabaw. Apan kay nisuway man tag wakli sa kaugalingon natong lumad nga lengguwahe gumikan pod lagi sa colonial mentality diin maoy atong pagtuo nga barot ang kaugalingon natong pinulongan ug sosyal ang langyaw nga pinulongan sama sa Iningles. Pagmatuod niini, ang bata nga mao pay pagsugod og kat-on pagsulti ato dayong tudloan sama pananglit sa pag-ingon nga “Dong, Day, ayaw pag-touch ana kay dirty kaayo na!”  Saksak-sinagol. Hinungdan nga daghang napapas o nawala nga lumad nga pulong-Bisaya kay ato mang gipulihan sa langyaw. Mao laging ang resulta ingnon dayon natong LUDABI ang tawo nga larino pa kaayong mosulti sa lumad natong Bisaya nga pinulongan. Pero unsa man gyod ning LUDABI? Tingali sa mga batan-on o bag-ong tubo labi na sa mga Bisrockers, pipila lang kaha ang nasayod niini. Ang LUDABI kun Lubas sa Dagang Bisaya natukod niadtong tuig 1956, usa ka kapunongan o pundok sa mga Bisayang magsusulat nga nagmahal sa atong dila ug buot mopatunhay niini pinaagi diha sa natad sa arte sa literatura. Usa sa mga haliging tagtukod niini mao si anhing Marcel M. Navarra, ang Sugboanong magsusulat kinsa giila nga maoy  unang  “modernista” ug “reyalista” pagpanulat og sugilanon  ug  lumad nga taga Tuyom, Carcar (dakbayan na karon). Sukad sa pagkatukod niini, nahimong inila ang kapunongan sa LUDABI. Ang ngalan niini nabaniog ug mikaylap dili lang sa tanang suok sa Kabisay-an ug Mindanao, kundili, lukop Pilipinas ug ngadto na sa gawas sa nasod nga may nanimuyong mga Bisaya. Sa misunod nga mga katuigan, nahimong sakop niini ang mga prominenteng personalidad ug mga agila sa Sugboanong literatura sama nilang Dr. Nick Maglasang, Atty. Adelino Sitoy, Ernesto Lariosa, Atty. Cesar P. Kilaton ug daghan pa nga karon nagtikawtikaw pa. Sulod sa taas nga kutay sa panahon, nihaom sa ngalan nga LUDABI ang kahulogan niini nga usa gyod ka lubas sa pagpatunhay sa pinulongang Bisaya. Lubas nga nagpabiling gahi labaw pa sa bahi sukad sa pagkatukod niini niadtong dekada ’50.

Apan wala damha, kalit pero daw inanay’ng gikaon sa anay ang lubas  sa LUDABI. Anam-anam nga naluya. Nagtinga ug hangtod nawala. Walay klarong rason o tin-aw nga hinungdan nganong kini nahanaw. Nagkatibulaag ang mga sakop. Ang uban nanglagwang ngadto sa Estados Unidos ug ubang dapit sa kalibotan. Sa taudtaud nga pagkahilom, naamgohan na lang nga didto na mopasilong sa bag-ong natukod nga mga kapunongan sama sa DAGANG FOUNDATION, INC. ug BATHALAD kadtong mga aktibong sakop nga padayong nagbirisbiris aron makasimhot kanunay sa tinta sa patikanan ang ilang mga sinulat tungod ug alang sa bugtong tuyo nga mapadayon ang gitukawang kawsa nga dili mapuo ang dilang Bisaya.

Pero wa lang usab damha, kalit nibangon ang LUDABI gikan sa taas-taas nga paghikatulog.  Nabanhaw gikan sa iyang pagpakahilom. Niadtong Enero 19 niining tuiga, gipahigayon diha sa Casino Español ang LUDABI NATIONAL CONVENTION atol usab sa ika-52 nga anibersaryo nga gitambongan sa mga delegado gikan sa nagkalain-laing suok sa Pilipinas. Lakip sa daghang nitambong mao sila si Nards Ver Melendres sa Ormoc City, Dr. Jess B. Tirol ug Judge Jorge Cabalit sa Tagbilaran City. Ug siyempre, wa sad paulahi ang mga payter ug tadhang mga taga Iligan City nga sila si magsusulat Marcelo Geocallo, Ric Hynson , Fem Flores, Roy Trinidad ug uban pa. Ang pagkabanhaw sa LUDABI nagpabilin na lang untang usa ka damgo kun wala pa ang panghingusog ug paningkamot ni Arleigh Jay C. Sitoy, anak ni Cordova Mayor Adelino Sitoy, kinsa naila nang daan nga nagpuyos og dili tiaw nga pagmahal sa kulturang Bisaya. Nagnuod ang panultihong Iningles nga “like father, like son” kay gisunod man sa anak ang tunob sa lakang nga agi sa iyang amahan.

Ning pagbalik sa LUDABI, wa matago sa panan-aw sa mga kadagkoan niining prestihiyosong kapunongan ang di na gyod mabangbang nga pagkuyanap sa musikang Bisrock nga gihangop kaayo sa mga  batan-on. Lamang, nagkinahanglan kining sakwaton sa labing madali aron molahutay sa panahon. Kay nakita man nga ang paghangop sa mga batan-on sa Bisrock dako kaayo og ikatampo sa kawsa pagpatunhay sa atong kultura nga dugay nang gipangunahan sa LUDABI. Atol sa usa ka tigom, wa magduha-duha ang “core group” sa LUDABI Mactan Chapter nga gilangkoban nila mismo ni talahurong Arleigh Jay C. Sitoy, Jess Baring (Sugboanong enhinyero ug imbentor),  Ms. Jaqueline Siwala ug kaubanan nga agakon ang Bisrock aron matabangan ang mga batan-ong rakista pag-ugmad sa Bisayang musika labi na niadtong natan-aw nga may dakong potensiyal pagtagik og de-kalidad nga obra. Lakip sa ilang plano mao ang paghatag unya og LUDABI Bisrock Music Awards sa umaabot.

Silbing abli-gana ug pagmatuod sa ilang seryosong pagsuporta sa Bisrock, ipahigayon ang usa ka dakong konsiyerto nga giulohan og “Kalamboan, Kinaiyahan, Katawhan” Bisrak Rakrakan Kansert diha sa lungsod sa Cordova, Sugbo karong umaabot Marso 23, 2008. Walay bayad ug libre kini sa tanang Bisrockers. Gawas sa LUDABI, miabag usab aron matigayon kining maong kalihokan ang ACS Movement Part 2 ug ang Cool Dimension Events, usa ka event organizer nga gidumala mismo ni Ms. Jaqueline Siwala. Gikatakda nga maoy manokar ang upat ka establisadong Bisrock bands nga mao ang God Smugglers, Radstuff, Aggressive Audio ug Missing Felimon.