Kun ang nasod sa Japan aduna’y Osamu Tezuka gumikan kay siya man ang nagmugna sa animé/cartoon nga “Astro Boy” (Shin Tetsuwan Atom sa Niponggo) niadtong dekada 80, matawag nga si Antonio “Tony” P. Tuviera (APT) maoy Osamu Tezuka sa natad sa panglilas sa Pilipinas pinaagi sa pinakaunang full-length animated Tagalog film “Urduja” nga hapit na ipasalida sa mga sinehan karong buwana.
Gihisgota’g maayo sa mga showbiz writers/columnists sa kaulohan si Regine Velasquez isip Urduja – ang maisog nga legendary warrior-princess sa Pangasinan niadtong tuig 1350 hangtod 1400, apan pipila lang tingali ang makasubay nga si APT sa APT Entertainment, Inc. (prodyuser sa Urduja) mao ang tiunay nga bida tungod kay gibarogan gyod niya ang iyang pagka-pioneer dili lamang sa pagprodyus og labing nanag-unang dramarama sa hapon sugod niadtong dekada 80 kundi lakip na sab ang pelikulang Tagalog animé.
Gawas sa “Eat Bulaga” nga hapit na motulo ka dekada – giisip nga longest-running noontime variety show – nga giprodyus sa Television and Production Exponents, Inc. ni APT (co-owned by Malou Choa-Fagar), si APT sab ang nagduso sa mga afternoon soaps nga sama sa Heredero, Agila, Valiente, Mia Gracia, Del Tierro ug daghan pa. Kadtong Heredero labing dugaya adto sa ere kay grade school pa ko adto, nag-high school na lang ko naa lang gihapon.
Nasundan ang Heredero og Agila (starring Val sotto nga igsoon nilang Tito ug Vic). Human sa Agila, nasundan kini’g Valiente niadtong 1992 nga milanat hangtod 1997. Starring Michael de Mesa ug ang pamilyang Braganza – Tirso Cruz III (Teo), Glenda Garcia (Leona) ug Mariz (asawa ni Ronnie Ricketts as Mayla). Naminyo nalang god si Mariz wa pa mahuman ang Valiente. Perte!
Niadtong panahona, dugay kaayo mahuman ang mga soaps. Tagbaw ka’g huwat sa climax ug conclusion kay tinunga sa dekada usa i-resolve ang mga isyu. Nya kasagaran nga mga sakop sa cast kay gikan sa kalibotan sa teatro o aktibo sa dramatics guild.
Si APT dako karon og kontribusyon sa pag-ukay sa atong interes balik sa pre-colonial Spanish rule. Nasayod ba kamo nga astig gyod ang mga babaye niadtong panahona. Ug salamat kang APT kay pinaagi sa ilang proyektong Urduja, masayran nato nga mas maayo pa niadtong panahona kay dako og luna ang babaye sa katilingban isip warrior ug community organizer. Dili parehas sa panahon sa mga Katsilang bungoton nga gitagoan ang mga babaye sa sulod sa panimalay ug sila nahigot sa tulo ka B – bana, bata ug balay. Gikan sa balay padung sa simbahan, huma’g simba uli diretso sa balay. Nahimo silang mga second-class citizens ug giisip nga weak gender hinungdan nga nahimong biktima sa mga pagpang-abuso kay lagi nausab naman ang pagpaila kanila sa katilingban.
Sa pinulongang Samskrit/Sanskrit, nagakahulogan ang Urja og “gininhawa”. Usa ka Muslim nga biyahero gikan sa Morocco nga nailhan sa ngan nga Ibn Battuta mitala diha sa iyang travel account nga iyang nakaila si Urduja ang prinsesa sa gingharian sa Kaylukari sa yuta sa Tawalisi. Nakaabot dinhi si Ibn Battuta pauli sa Tsina pinaagi sa Sumatra . Ug siya midayeg sa kaisog ug kalantip ni Urduja nga daw sa batid na’s kasaysayang Turko tungod sa mga taho sa pagsakop sa Turkish Ottoman Empire sa mga kayutaan kasikbit sa Tawalisi.
Sa Urduja, nalakbitan sab ang baybayin script. Diha sa espada ni Urduja may gikulit nga mga simbolo nga mao ang mga titik sa atong karaang alpabeto. Pag-abot sa mga conquistadores, giilisan kini’g Cartilla ug inay naanad kita’s kudlit sa ibabaw ug ubos sa mga simbolo aron paghatag og tugbang nga patingog (vowel), giilisan kini nila’g krus timaan sa Kristiyanismo. Ug ang misunod nga mga gutling natala na’s bagang lumpinid sa atong kasaysayan.
Tungod sa paningkamot ni APT, Seventoon ug Imaginary Friends, kining maong full-length animated Tagalog feature maoy mag-abli sa uban pang angay natong tun-an may kalabotan sa kasaysayan (rediscovering Pangasinan).
Ug bisan pa man og hangtod karon gilantugian pa kun angay bang tuhoan ang mga sinuwat ni Ibn Battuta bahin kang Urduja, gikamay kitang tanan ni APT nga sud-ongon ang bililhong pakiglambigit sa mga karaang tawo sa kalikupan nga naghukad kanila’g kahamugaway taliwala sa yanong pagkinabuhi isip madagayaong tuburan sa ilang pagkaon, ilimnon, tabil sa lawas, gamit sa panimalay ug himan sa pakigsangka sa mga langyaw’ng malupigon. Ang Urduja, mobukas na sa mga sinehah lukop nasud karong Miyerkules, June 18.