Hiyas Bisaya

Here today, gone tomorrow. Ingon gyod ani ang kinabuhi nato kay gipahuwaman ra man ni diri nato sa Labaw’ng Makagagahum. Ang pagtaliwan ni Rudy “Daboy/Baby Ama” Fernandez - wala na makapatandog kaayo nako kay expected naman to. Tiaw mo ba’y duha sab ka tuig kapin ang iyang pakigsambunot batok sa balatian nga periampullary cancer. Sa akong gibuhat nga panuki-duki alang sa Health page sa The FREEMAN, June 9 nga isyu akong nasayran nga ang maong sakit talagsaon nga matang sa kanser.

For every 100,000 people kuno, 100 lang ang average nga gidaghanon sa mga tawong gitakboyan ning maong balatian. Nya the cause of the condition is still unknown. Ang mga sintomas niini mao ang pagpanghugo o pagkunhod sa timbang ug pagdugo sa ampulla nga makita diha sa hugaw sa tawo. Cancer forms near the ampulla of Vater – an enlargement of the ducts from the liver and pancreas where they join and enter the small intestines, matod pa’s taho nga gihagpat pod diha’s halapad nga wanang sa dagitabyan.

Kasagaran ra ba nga natakboyan niini, walay gibati nga sakit sa unang hugna. Ug matod pa ni Dr. Jaime Ignacio, immediate past president sa Philippine Society for Gastroenterology, nga dili kuno kini daling ma-detect. Sus kapaet!

“It may be too late for the patient once it is finally identified,” niya pa.

“Kadalasan kasi inaakalang hepatitis, liver cirrhosis, liver cancer o ibang sakit sa atay ang peri-ampullary cancer kaya hindi ito agad nalalapatan ng tamang lunas,” dungag ni Dok Jaime.

Apan ang labing nakapatandog nako mao ang giingon ni Dolphy nga “talagang ganyan ang buhay, hindi natin alam kung kelan, kung saan at kung paano”. Nanlugmaw gyod akong luha kay dili baya nato matag-an kun ugaling karong taud-taod o ugma ba kaha motiurok na ko’g una kay ninyo dear readers. Goodbye world, adios patria adorada na ta ani!

Pero diha sa kamatayon akong nakita nga mas maayo nga nadesinyo kini sa Ginoo kay aron wala’y usa natong mga mortal nga makaingon nga ikaw labaw kay kanako, o ako mas taas kay kanimo, o siya mas gamhanan kay kaniya. Kay insurance basket gyod nga tungod kay gikan ta’s abog, pauli gyod ta’s abog aron walay usa nato ang magpataas sa iyang ihi ni magpalabi-labi sa iyang isig ka-ingon ni manlupig sa iyang igsoon.

* * *

Sa pagtagik nako ning maong kolum, mi-text na si Maestro Febes “Doy” Montaña, ang musical director alang sa “Hiyas Bisaya” nga mitingan na namo ang mga detalye sa maong pasundayag. August 9 ang tentative date niini starring “the best of Tribu Zzubu.” Gawas sa mga sakop sa Cebu Malay Society of Composers, Artists and Producers, Inc. nga silang 1970 Tawag ng Tanghalan champion Nobo Bono ug singing sonologist, Dr. Warfe Engracia isip guest performers, ana-a sab si Athena Ever Engracia – ang lovely daughter ni Dok Warfe; ang mga birit queens nga silang Thea Domingo ug Lady Michelle Arrizabal, Edison Monternel (nga usa sab sa mga prolific writers sa Banat Sugilanon), Sheryl Panes ug ang Cebu Normal University Dance Troupe (salamat ni Dr. Ester Velasquez nga mahigugmaon kaayo sa nagkadaiyang natad sa arte).

Gibutyag na nako nga ang main performer niining maong pasundayag usa ka saxophonist kansang kaliwat mga true-bloodied Bisdak.

Pinaagi sa exchange of electronic mails, akong nasayran nga karaang musikerong Bisaya kini si Clemente “Dayong” Yanong, Jr. Ang iyang kaalam may kalambigitan sa pagtagik ug paggaray og mga nota sa kanta iyang napasa ngadto sa iyang anak nga si Giga Mangubat Yanong.

Sa panuigon nga 20 anyos, buot kuno ni Giga nga mouli dinhi sa dakbayan sa Sugbu aron gakson ang huning Tribu Zzubu sama sa “Carmela” ni Vicente “Noy Inting” Rubi pinaagi sa duyog sa iyang saxophone.

“Giga manifested an inclination for music when he learned to play the guitar, keyboard and drums in early childhood. Around 6 years old,” sugilon sa iyang amahan nga si Dayong. “Pero bug-at gyod ang iyang pakiglambigit sa iyang saxophone,” apas-sumpay ni Dayong.

Sa dihang teenager na si Giga, mitikang siya sa “Hataw Pinoy Chicago ” ug “Fil-Am Philippine Reports” nga gipasundayag sa mga Chicago-based television networks sa US.

Pipila sa iyang orihinal nga komposisyon nga iyang gitayhopa’g kinabuhi pinaagi sa iyang saxophone mao ang “Deep Blue Ocean ”, “Please Stay With Me”, ug “Blue Angel Sign Off”. Aron inyong masabtan ang matang ug gibug-aton sa iyang musika, may mga sampol niini nga gi-upload sa www.myspace.com/gigayanong diin nagkanayon si Giga nga music is the “only universal language one perceives”.

Scheduled nga mouli si Giga karong buwana, gani ang tentative date sa iyang pag-abot mao man ang Independence Day o ugma, June 12.

Mouli si Giga sa yutang natawhan sa iyang mga ginikanan to “connect with his cultural roots and bring with him that Bisdak influence essential in the molding of his musicality in the nu jazz/electronica/pop genre and the nurturing of his creativity bisan pa man og hataas nga panahon ang iyang immersion sa Western culture,” nagkanayon si Dayong.

Lakip sa mga karaang kanta (classic Visayan songs) nga pagatukaron ni Giga mao ang “Matud Nila” ug “Usahay” ug uban pang mga obra nilang Ben “Iyo Karpo” Zubiri, ug Domingo “Minggoy” Lopez.

In-love kuno kaayo si Giga sa iyang saxophone ug labaw pa gyod siyang in-love with Visayan songs maong iyang paningkamotan atol sa “Hiyas Bisaya” nga makaabli og ganghaan aron kitang tanan makatunob og balik sa usa ka panid sa karaang Tribu Zzubu.