Payter nga composers sa Bisaya Rock

Una sa tanan, magpasalamat ko ni Mam Maria Eleanor Elape Valeros (The Freeman copy editor) sa iyang gitanyag nako nga dako kaayo nga oportunidad nga makasuwat og istorya kabahin sa Bisaya Rock.

Naggikan sa suokon nga tapok sa mga bisrockistas, wala nako damha nga mahatagan og pagtagad ang akong talento ug masaligan sa lindog nga Bisrock Siblings diri sa Banat Hugyaw. Salamat kaayo sa tanan Mam, tungod nimo nakab-ot nako ang usa sa akong gipangandoy niining kinabuhia ug sa tanang bisrockers nga nihangyo nga mapatik ang ilang tagsa-tagsa ka mga idolo ug sa mga nangolekta ug nagsunod sa mga estorya nga gibidahan sa ilang mga paborito. Sa banda nga Indephums nga sukad pa sa sinugdanan, naghatag nako’g inspirasyon, sa D’Kazins band ug sa ilang mga ginikanan sa di kabayrang pakighigala, sa bandang Makadawa ug sa tanang banda nga nahinabi ug nabuhatan na og estorya, salamat kaayo sa mabulukon ninyong pagtagad. Ug sa pagsaulog sa akong unang anibersaryo sa pagsulat niining pahinaa, hatagan ko kamo sa istorya sa pipila ka mga astig nga Bisrock composers. Misikat ang maong phenomenal sa sakto nga panahon kun hain ang mga linghod nga hunahuna sa Sugbuanong kabataan nagkat-on og paghigugma sa binisayang pinulungan. Dili ikalimod sa una nga bisan sa pag-ila sa labing sayong binisaya nga pulong, baduyan kitang mosangpit ug lud-on kita sa pagpamati niini. Apan sa kalit, mibutho ang di kapugngang pagpakigbisog sa mga rakistang Bisaya sama sa mga nahaunang mga banda nga nikulit na og luna sa industriya sa BisRock nga mao ang The Ambassadors, Aggressive Audio, Missing Filemon, Phylum, Skiplost ug Smooth Friction nga gihangop sa istasyon nga unang giduyanan sa mga musikerong Bisaya, ang 93.1 Smash FM.

Karong panahona, nihit ra kaayo ang wala makaila sa bandang Agipo, gani kinaham kini nga banda sa langyaw nga manager sa Smash FM nga si Mam Marit Remonde. Ang frontman nga si Jorge Tapales nga lumad nga taga San Fernando ug mas giila sa ngalan nga “Bisoy”, maoy nagmaniobra sa tanan nilang kompo. “Kutob sa masulod sa akong baba ug ma-taste sa akong dila, anha nako kuhaan og basi ang kasagaran nakong kanta”, matud pa niya. Sa nagtungha palang siya sa unang ang-ang sa highschool, naka-compose na siya og usa ka poem nga giulohan og “Missing You” nga karon usa na ka kanta nga ilang gilakip sa ilahang 1st album.

“Ang pag-compose sa kanta dili nako i-seryos kay para makuha nako ang atensyon sa kabatan-onan nga hilig sa sadya ug lingaw nga kanta,” paambit pa niya. Apan dili sa tanang higayon, mga binuang ang iyang komposisyon, aduna pu’y nalambigit sa mga kasakit sa paghigugma nga iyaha pud nga gipasikat sama sa “Pag Sure Oi” ug “Napusgay”. Ang hit niya nga kanta nga nisikat jud sa kadaghanan mao ang “Sikwate,” nga bisan batan-on o tigulang maka-ikid-ikid gayod kun mao nay madunggan sa kahanginan. Sa makalingaw aning chorus nga “Ambot ug ngano, Sikwate lami kaayo. Lami tila-tilaan, tunlon painit sa tiyan, wala’y bidli higupon, mao nay giingon ‘napakasarap kuya Eddie, ang maadik sa Sikwate”.

Inubanan sa manager sa Agipo nga si Caroline Velasquez nga kauban ni Bisoy sa pagmugna sa lyrics sa ilang official entry sa Dilaab Album nga Nasud Ko mao ang kantang “Resibo” nga nagpahimangno kun unsa ka importante ug kagamit ang pagpangayo niini sa mga suki natong dagkong tindahan. Aduna pud siya’y natampo nga komposisyon nga iyang gihatag sa bandang Atsang Pidot nga naglanug-lanog napud sa kahanginan mao ang kantang “Samad”, nga matud niya kinutlo sa iyang kasinatian sa nagkalain-laing aspeto sa kinabuhi ilabi na sa gugma. Nga bisan sa katipik aning linyaha, dili nimo kalikayan nga matanga sa makadiyot,  “Husto na sa mga bakak mo ug pasalig, bun-og na ako sa gihatag mong pasakit. Luha ko na wala nay ikadalit, kasing-kasing sa namanhid nga samad”.

Ang giilang “Godfather sa Bisrock” nga lumad nga taga Ormoc City, si Ramil Dizon nga inila sa tanan og Dj Ram, mipahiabot pud sa iyang otherside isip bokalista sa iyang banda nga What’s the Frequency?. Sa nag-edad siya og 20 anyos nahimo na siyang reporter sa ilang campus ug former correspondent siya sa West Leyte Express ug Leyte Samar Daily Express. Matod niya, high school pa lang siya, hilig na niyang mag-utingkay sa iyang huna-huna nga mohimo og mga kanta nga adunay ‘unique’ nga unod. “Bisan wala ko magsunod sa uso nga beating sa tukar, ang importante nga makahimo ko og lyrics nga di basta-basta ug mga komedya nga kompo apan adunay ‘sense’”.

Ang mga kanta nga nabati ug gihigugma sa mga bisrockers mao ang HHH (Kumusta Na?), SONA nga ilaha usab nga official entry song sa Dilaab Album nga gipahauman og genre nga reggae alternative ug ang sikat nila nga kanta nga Gugmang Gamhanan nga nag-istorya sa gugmang wala damha. “Gisugdan ni nako og fantasy with open imagination ug gibidahan sa akong mga paboritong artista kauban sa istorya nga ang gugma dili nimo mabantayan nga nipitik na diay imong kasing-kasing. Sa makabungog nga stanza niini nga nag-ingon, “Moadto ta ug kalasangan, ikaw si Jane ug ako sad si Tarzan. Modiretso ta  ug Neverland, ikaw si Windy ug ako sad si Peterpan… Gugmang gamhanan moabot lang nga dili matagnaan, Gugmang gamhanan dili ikabaylo sa kwarta ug bulawan”.

Si Rofer Uy, ang bokalista sa bandang Retdem, maoy tigbuhat sa mga komposisyon nga dili ikalimod, usa sa labing pinangga nga banda sa pundok sa masang Bisrockistas. Taga Pinamungajan ang pamilya niya ug gani nagtapok sad ang ilang kaparyentehan sa Negros. Niadtong 13 anyos palang siya, nakahimo siya og kompo nga gibasihan niya sa iyang feelings ngadto sa iyang crush. Gani sa iningles nga pinulungan kini, apan mao kato’y una niyang obra nga nagtukmod niya og compose sa makabuluhanon mga kanta. “Kalab-anan about feelings jud nga gi-hide ug mga kasakit sa gugma ang akong gihatagan og pagtagad, usahay basi pa kini sa tinud-anay nga panghitabo sa gugma, dili lang kay sa akoa hasta pud sa akong mga kabanda”, puno niya.

Makabuhat siya og kanta sa mga panahon nga siya mag-inusara ug usahay mobangon siya gikan sa paghikatolog kay naa siya’y nahunahunaan nga kanta ug iya dayong duyugan sa iyang gitara. Ang mga gipasikat nga kanta sa Retdem mao ang “Sekreto Para Bibo” nga nagsulti sa pagkapilyo ug pagkadali-dalion nga klasi sa gugma, “Gugma Lagi” nga kabahin sa “puppy love” ug “infatuation” sa usa ka estudyante ngadto sa iyang kinaham nga classmate, ug “Abi Ko’g Tinuoray” nga gipalaum sa katam-is kunuhay sa gugma apan nawani lang kini ug gipahilak, gipasumbingay sa lyrics nga makahilak pud ang maminaw “Kakalit ba diay’ng mawagtang ang tanan, Imo lang gisalikway ang dugay nang nasugdang..panaghigugmaay, Abi ko’g tinuoray…hahay, hahay”.

Si Bernard Fario ang bokalista sa bandang Ossified maoy nagdala og bida sa tanang mga batan-ong Bisaya nga kompositor diri sa Sugbu. Sa wala pa siya sa banda, tigaw kaayo nga sud-ongon nimo ang usa ka Fario nga gibansagang “Official Mascot sa Bisrock”. Sa unang tan-aw nimo aning tawhana, murag wala ra, simple ra kaayo pero makasaka na gani og stage, haskang pagkasiawa ug ilugan sa atensyon  ang bandang nitokar anang gabhiona. Kung karaan ka nga bisrocker, makaila ka gayod kaniya. Mao ni siya ang magkirig-kirig sa atubangan sa liboan ka tawo ubos sa entablado nga halos tanan malingaw kaayo sa iyang mga pasikat nga moves. Apan luyo sa iyang kasiaw, ug kabadlungon, nipakita siya og dako pa jud diay nga bili sa dihang nagtukod siya sa iyang kaugalingong banda. Mailhan kana sa una nilang gipasikat nga ni-hit dayon sa mga bisrokers sa kantang “Deep Pressed” nga adunay chorus nga, “I hate being like this, sobra pa ka sa mga kurakot nga pulis, I hate being like this, baho paka sa mga basura ug mga ipis. Naminaw na lang sa subo nga sonata, sobra pa ko sa gikulata ug mura’g gilansang sa kalbaryo sa semana santa.”

Daghan na siya’g kinompose nga nisikat na ug dili makalimtan mao ang Mada rag Smile, Problem Solving, 13C, Last Term ug ang  bag-o nga naglanog-lanog sa kahanginan nga grabe pud kaayo og request sa matag program nga Bisrock Kabataan ni Dj Ram sa Smash, Lunes, Miyerkules ug Biyernes sa alas 10 sa buntag, mao kini ang Lapida sa Gugma nga naghisgot og tim-os nga pagminahalay sa duha ka nilalang ug nga kamatayon lamang ang makabuwag sa ilang bulawanong pag-inunungay sa usa’g usa. Ang chorus nagsulti og “Ikaw ug ako (ikaw ug ako), kuyog sa libo-libo ka dosena tang apo, ikaw ug ako (ikaw ug ako), gi-uban ug ang ngipon pulos pustiso, kay bisa’g tigulang na, bisa’g katapusan na ko ning kanta, ikaw lang ang higugmaon, samtang buhi ko ikaw akong lipayon”. Ug ingon sa makahinuklog gayod ang maminaw sa linya aning “Segu-segundo, minu-minuto hangtud makalupad ang barko, Oras-oras, adlaw-adlaw, hangtud mopaghot ang kabaw, Buwan-buwan tuig-tuig, hangtud makahubog ang tubig… Ikaw pakaslan, pakamatyan, Gugmang bawnon ko sa lubnganan”.

Pipila lang kini sila sa mga astig nga composers sa Bisrock, daghan pa ang nagpaluyo sa mga kantang Bisaya nga gihigugma sa kabatan-onan. Hangtud nga dunay kinabuhi ang kalibutan, magpadayon sa paghimo og mga kanta ang mga tawong nahigugma sa musika, sa bisan unsa nga lingwahe, sa bisan unsang klase nga genre ug nga dili musurender sa pagdiskobre sa nagkalain-laing butang sa upat ka suok sa ilang nahimutangan. Dili lang maghatag kini og dakong kalipay sa ilang kaugalingon ug pagkompleto sa ilang pagkatawo, hasta usab sa paghikap sa emotion sa mga naminaw nga adunay dakong pagmaya sa ilahang mga komposisyon.