Pakpak tanang Visayanians alang sa mga panlimbasog ni University of the Visayas executive vice president, Dr. Jose “Dodong” Rivera Gullas nga katagaan kita’g usa ka matang sa kalingawan nga maga-edukar kanato mahitungod niining mga kustombre sa matuod nga Sugbuanon apan inanay nang nagkapanas tungod kay gibukotan naman ang atong katilingban karon sa habol sa modernisasyon.
Kay kinsa pa may makahatag nato’g pasundayag nga matawag og “showcase of Cebuano practices” kun dili usa usab ka Sugbuano nga adunay kasingkasing alang sa padayong pag-ugmad sa atong kultura nga nakapahimo nato kon kinsa ug unsa kita karon.
Hinoon, sequel na kining “Kinaiyang Sugbuanon” sa “Halad sa Sugbuanong Huni” nga gimontar niadtong nakalabay’ng tuig. Gipanghingusgan ni Sir Dodong kining maong katuyoan aron atong masabtan ang mga kinaiya sa mga nakalabay’ng henerasyong Sugbuanon. Kun ato nang hisabtan, kita na sab ang padayong motuboy ning mabulokong kulturang Sugbuanon.
Ang Kinaiyang Sugbuanon matod pa ni Sir Dodong anha ipahigayon sa Cebu International Convention Center karong Sabado, Marso 15. Ayaw lang mo’g kabalaka kay dili ni conflict sa “Unfinished Business” nga rematch nilang Manny Pacquiao ug Juan Manuel Marquez kay alas-7 pa man sa gabii ipahigayon kining maong cultural presentation.
Hatagan sa UV Chorale og kinabuhi ang mga komposisyon ni Domingo “Minggoy” Lopez (1912-1981). Pipila niini ang Rosas Pandan, Kamingaw sa Payag, Kagahapon ug Karon, Pag-utlan ug Salimuang sa Hubog. Nainila si Noy Minggoy isip Cebu’s Music Man. Samtang si Francisco “Dr. Dodong” Maningo, M.D. mao ang kompositor sa Luyo sa Dag-om, Hilit sa Damgo, Handumon Ko, Gugma Ko, Nangita sa Pasaylo, Sukta Ako ug Gisi nga Gihay. Si Professor Manuel “Maning” Velez o Maestro Maning giisip usab nga “music icon of Cebu ”. Ang iyang komposisyon nga Luha sa Kalipay gigaling ngadto sa usa ka lilas nga Sugbuano. Si Maestro Maning usab ang nagsuwat sa Lawiswis Kawayan, Makabibihag ang Rosas, Balitaw ni Inday (ganahan gyod ko aning balitaw, pwamiz!), Ako’y Kampupot ug Malipayon Ako Karon. Ang iyang pamosong komposisyon nga “Sa Kabukiran” gihubad ngadto sa nagkalainlaing pinulongan o sinultihan.
Of course, apil sab si Maximo “Max” Surban nga nabuhatan na nato’g artikulo niadtong nakalabay’ng tuig sa The FREEMAN Entertainment page ubos sa “Pagmahal sa Bisaya” series sa dihang gihimo ang Bisrock to the Max nga rock-rakan sa silong sa Marcelo B. Fernan Bridge sa Lapu-Lapu City isip pagyukbo sa iyang kontribusyon sa novelty music sa Pilipinas nga gihiklin sa 33 ka albums (tsk! tsk! paytera gyod ning Nong Max woi!). Siya gianggaan og “King of Visayan songs” ug one of the best novelty singers in the Philippines . Pipila sa iyang mga gipasikat nga saloma ang Gihidlaw na Intawon Ako (Mitulo Na), Ang Manok ni San Pedro (nga maoy akong kinaham sa tanan niyang kanta), Baleleng ug Diskoral.
Sa natad sa self-defense, hatagan sab og pasidungog si Ciriaco “Cacoy” Cañete. Taga San Fernando si Grand Master Cacoy. Kampeyon siya sa First National Open Eskrima (Arnis) sa tuig 1979. Ug siya lamang ang nag-inusarang Pinoy martial artist nga gipaapil sa World Martial Arts Festival sa Adelaide , South Australia niadtong Agosto 1988. Si Grand Master Cacoy mao usab ang founder sa Eskrido (Eskrima integrated with Jiu-Jitsu and Judo which revolutionized Doce Pares Eskrima).
Kauban ang UV Filipiniana Dance Troupe ug uban pang mga talents sa UV, adunay mahitabong reenactment sa gitawag og “time-honored practices” dinhi sa Sugbu sama sa harana, pamalaye ug kulilisi. Chance na ni ninyo – mabatan-on man mo o mahingkod – nga makakita pinaagi’g musical numbers sa atong mga kustombre sa pagpanguyab pinaagi sa balak-harana, pamalaye, kasal ug pagbilar sa minatay diha sa usa ka komunidad. Kining kulilisi sa hari (debate in song and dance) anha nato makita sa mga pagtukaw sa namatyan – adunay gingharian, hari, belyako, belyaka ug palmatoryo nga simbolo sa awtoridad sa “piskal”.
May partisipasyon sab ang mga Cebuano recording artists sama nilang David Calero, Al Comendador, Novo Bono, Jr.; Erlinda Dajao ug Jaime Salazar ning maong pasundayag.
Matod pa ni Sir Jose “Joe” Galeon nga akong professor sa English Literature diha sa UV (AB-Journalism), “where have all the customs gone, gone to graveyards everything, when will these customs again be seen, when will these again be done?”
Isip paagi sa pagpukaw sa mga nahikatulog tang mga kinaiyang Sugbuanon, kining maong proyekto idalit kanato sa Tipiganan sa mga Handumanan sa Kinaiyang Sugbuanon Foundation kaabag ang KBP Cebu chapter, dyAB, The FREEMAN ug kining pamantalaan. Mapalit ang tickets sa UV Alumni Center, pamuhatan sa The FREEMAN sa dalan D. Jakosalem, ug sa Globe, SM ug Ayala Business Centers sa kantidad nga tag-P50 ug tag-P100.
Mahimo unta kining inspirasyon sa mga bandang namarog karon - aron “kuno” ituboy ang atong pinulongan - nga magtagik og mga kantang dunay kapuslanan. Mga kanta nga maghubit sa atong kinaiyang Sugbuanon. Labi na gyod sa Bisrock band Ossified nga adunay talagsaong abilidad sa paggaray og kantang Binisaya.
For violent reactions, text 09215323616 or email pinay_mangatkatay@yahoo.com. Visit pinaymangatkatay.multiply.com