EDITORYAL— Hustong paggamit sa budget

Gipirmahan na gyud sa kataposan ni Presidente Ferdinand Marcos Jr. ang P6.326-trilyones nga budget para sa tuig 2025 kagahapon, December 30, ug pipila sa mga gikwestyong alokasyon nga sa tan-aw niya wala masubay sa mga nakaprogramang prayoridad sa iyang administrasyon.

Ang wala naka-programang mga gigahinan unta atol sa deliberasyon sa budget diha sa Kongreso nga gi-veto ni Marcos nikabat og P194 bilyones apil niini ilabi na sa mga gipangayong budget sa DPWH ug ang gitawag nga unprogrammed appropriations.

Ang kontrobersiyal nga P26-billion Ayuda sa Kapos ang Kita Program (AKAP) ipaubos usab una og kondisyones ayha ipagawas ug kini pagadumalaon sa Department of Social Welfare and Development, Department of Labor and Employment ug sa National Economic Development Authority.

Husto nga wala na ipabalik ni Marcos sa Kongreso ang balaudnon sa budget o 2025 General Appropriations Act aron usbon kay moresulta kini sa pagkalangay ug dili sab maayo kun i-reenact lang ang 2024 budget tungod kay sigurado kining kulangon sa gikatakdang mga programa para sa 2025.

Apan wala na mausab pa ang desisyon sa mga magbabalaod nga puhalan og P10 bilyones ang budget para sa DepEd ug ang wala pagtagana og subsidiya sa PhilHealth.

Kaning pagtagana og budget sa nagkadaiyang ahensiya ug sa mga programa sa gobiyerno kada tuig importante kaayo nga mapasar sa tukmang panahon, kay anhi tanan kuhaon ang kwartang mopadagan sa mga serbisyo, programa ug pagbayad sa obligasyon niini.

Naa ra gyud na sa mga ahensiya nga gitahasan sa hustong paggamit niini kun ilaha kining kurakuton o ba kaha ipagamit sa mga politiko para sa interes niini sama sa pag-vote buying ug uban pa nga kahiwian nga makapahugaw na hinuon sa katuyoan sa maong budget.

Ang budget nga gitagana kinahanglang para gyud kini sa ikalambo sa kinabuhi sa mga Pilipino pinaagi sa malambuong serbisyo sa gobiyerno ug dili angay nga usik-usikan lang sa pipila para sa kaugalingon nilang pagpakadato.

Ang gipirmahang budget appropriations ni Marcos mao na karon ang Republic Act 12116 nga epektibong  magsugod Enero 1, 2025.