Kanus-a nagsugod?

Niining gulaa sa akong lindog, tugoti nga akong hatagan og luna kining text message sa usa ka Anthony Lesula, nagpaila nga usa ka suking magbabasa nga nagsunod kanunay niining kolum nga Magbilyar Ta dinhi sa Banat News.

Ang iyang text nagkanayon: "Mangutana lang ko kun kanus-a nagsugod ang duwa nga billiard ug kinsay una nga world champion niini?" -- 0920-3195179

* * *

Sumala sa kasaysayan, ang labing unang kasaysayan sa billiard nga nahitala nahitabo didto sa Pransiya niadtong tuig 1429 diin si Luis XI, hari sa Pransiya (1461-83), gikataho nga nagbaton gayod og kaugalingong billiard table tungod kay mahiligon kaayo ang maong hari sa billiard sport. Pero dili tino kun sa Pransiya ba gayod nagsugod ang dulang billiard. Posible nga ang Pransiya dili maoy unang nakadiskubre sa maong dula apan didto na lang kini unang nahatagan og pagtagad o na-recognize.

* * *

Sumala gihapon sa kasaysayan, ang unang tournament nga gipahigayon niining maong estilo sa dula gipahigayon didto sa New York sukad sa Nobiyembre 24 ngadto sa Nobiyembre 26, 1881. Ang maong torneyo gipangharos ni Joseph Dion kinsa mipukan sa napulo ka magdudula nga iyang gikasangka.

Dugang niini, sa librong Billiards: The Official Rules and Records Book, si Mike Shamos miingon: "The history of billiards is long and very reach. The game has been played by kings and commoners, presidents, mental patients, ladies, gentlemen, and hustlers alike. It evolved from a lawn game similar to the croquet played sometime during the 15th century in Northern Europe and probably in France."

* * *

Gikataho usab nga ang mga lider didto sa Pransiya sa kanhiay'ng panahon usa sa labing mahiligon sa dulang bilyar. Dili lang ni Hari Luis XI ang mahiligon sa pagdula og bilyar kondili lakip na usab si Hari Luis XIV (1694). Tungod sa iyang kamahiligon, ang pagdula og billiard nga binanwagan lang sa kahayag sa kandela giisip niya nga usa ka dakung hagit.

Kun atong tukion ang kasaysayan, atong masuta nga daku diay og natampo ang billiard sport sa pagpatunhay sa kalinaw taliwala sa mga nasud ingon man ang paghimong suod sa relasyon tali sa mga lider sa mga nasud ug sa ilang katawhan. Mao nga dili "pipitsugin", sa mga TAgalog pa, ang billiard sport.

* * *

Taas na kaayo ang kutay sa katuigan nga nalatas sa dulang bilyar. Karon kita nagpahimulos na lang sa kahapsay na sa paglawig niining maong dula. Ang ato na lang misyon mao ang pagpatunhay niini pag-ayo diha sa atong lokalidad.

Hinaot nga natagbaw ka sa akong tubag, Anthony. Daghang salamat sa imong pagsuporta niining akong lindog.

* * *

(Text sa 0910-8105522)