EDITORYAL — Pangespiya sa China

Angay na ba kitang maalarma aning mga hulga sa nasudnong seguridad sa Pilipinas nga padayung gibalewala sa ubang mga Filipino nga na busy gihapon sa ubang mga butang ilabi na sa politika

Sayo niining semanaha, usa ka Chinese national ug duha ka mga Pilipinong giingong kakunsabo niini ang gidakop sa mga otoridad human nasakpang aktibong nangespiya sa sulod sa mga kampo sa Armed Forces of the Philippines ug sa mga lokasyon sa EDCA.

Ang EDCA o Enhanced Defense Cooperation Agreement sites mao ang mga lugar sa sulod sa mga piniling kampo sa AFP aron butangan sa mga kagamitan sa mga sundalong Amerikano dinhi. Ang maong Chinese national matud pa sa Bureau of Immigration, nagsulod-gawas na sa Pilipinas sugod tuig 2015.  Nangasawa kini og Pilipina, nga posibleng parte sa iyang misyon aron makasulod gawas sa nasud nga way aberya sa mga otoridad. Suhod tuig  2016 mao ang panahon nga nidagsa ang mga Chinese arrivals, gikan sa mga turista, mga estudyanteng dinhi na nangeskuyla, mga negosyante, hasta pud ang gi ban nga Philippine Offshore Gaming Operations (POGO) nga nasakpang gigamit nga front sa mga ilegal nga kalihokan sama sa kidnappings, torture, extortion, tigpalusot sa mga kinilong ilegal nga drugas, gigamit sab nga front sa pagpangespiya sa China dinhi sa sulod mismo sa nasud. Sa samang higayon, gigamit sa China pagkigsuod kanila sa nakalabay nga adminstrasyon aron tiwason ang tanang gipangtukod nga mga artipisyal nga mga isla sa West Philippines Sea, nga gibabagan sa tanang nanglabay nga mga presidente sa nasud. Walay puas ang pagpanghasi sa China diha sa WPS hangtud karon,  gani ang gitawag nga monster ship sa Chinese Coastguard nagbahisbahis pa karon 70 nautical miles lang gikan sa baybayon sa Zambales.

Sayo ning bulan sa Enero, dunay nadiskubrehang Chinese submersible drone sa kadagatan sa sulod na mismo sa akin Pilipinas, gituohan nga konektado kini militar sa China. Ikalima na kini nga drone nga nadiskubrehan sukad sa miaging tuig. Kaning espiya nga nadakpan nakuhaan sab og sakyanan nga ang sud mga sopistikadong mga gadgets nga konektado sa satellite " in real time" nga mapadala ngadto sa China sa mga makuhang impormasyon, mapa, kalihokan ug uban pa. Sumala pa sa usa ka kasaligang tinubdan, dunay  Global Navigation Satellite System Real-Time Kinematic (GNSS RTK) equipment ang iyang sakyanan.

Gamiton kini pagkuha sa saktong distansya, posisyon, lokasyon diha sa mapa sama sa teknolohiya sa GPS sa Amerika ug Glonast sa Russia, nga pwedeng gamiton sa militar sa pagtumbok sa ilang mga targets.