Pangunahing sanhi ng kamatayan

SA Pilipinas, ang pangunahing sanhi ng pagkamatay ng mamamayan ay ischemic heart disease—atake sa puso. Nagaganap ito kapag ang namuong dugo ay nakakagam­bala sa suplay sa mga daluyan ng puso.

Ngunit maaari rin itong mangyari kapag ang mga arterya na nagbibigay ng dugo sa puso ay nagiging barado sa pag­lipas ng panahon.

Ang puso ay mahalagang kalamnan at nangangailangan ng magandang suplay ng dugo upang gumana nang normal at mahusay. Mula sa aking nabasa, dalawang pangunahing daluyan ang nagbibigay ng dugo sa puso.

Ang mga ito naman ay sumasanga sa maraming sisidlan na nagiging mas maliit habang nangyayari ang mga sanga.

Ang namuong dugo ay magbabara kapag mas malaki na siya sa ugat ng puso. Maaaring magbara ang malalaking pamumuo ng dugo alinman sa dalawang pangunahing arterya na nagdudulot ng agarang pag-atake.

Kapag maliliit na pagbara ang nagaganap, magdudulot ng mga sintomas mula sa hirap sa paghinga hanggang sa pananakit ng dibdib.

Ang regular na pagkunsulta sa cardiologist ay maka­katulong sa pagsubaybay sa anumang mga palatandaan o sintomas ng sakit sa puso. Anumang kakulangan sa gin­hawa sa dibdib o pagbabago sa pang-araw-araw na gawain ng isang tao ay sapat na dahilan para sa isang konsulta.

Kung may family history ng sakit sa puso, tumataas ang posibilidad na magkaroon ng sakit sa puso. 

Ngunit ang isang kadahilanan kung bakit mataas ang sakit sa puso sa listahan ay dahil sa kamahalan ng panga­ngalagang pangkalusugan. Upang masubaybayan nang mabuti ang kalusugan ng isang tao kakailanganing gumastos para rito.

Kulang ang maitutulong ng PhilHealth. Ang mas kum­plikadong mga pamamaraan tulad ng cardiac angiogram at angioplasty ay aabutin ng daan-daang libong piso o milyun-milyon. At doon nakasalalay ang problema.

Tanging ang mayayaman lamang ang kayang bumili ng mabuting pangangalagang pangkalusugan. May mga ospital ng estado na unti-unting ginagawang moderno sa pamamagitan ng pribado at dayuhang mga gawad ngunit hindi pa rin sapat upang gawin itong tunay na abot-kaya para sa lahat.

Bilang resulta, ang mga taong walang mga mapagkukunan sa kasamaang-palad ay nagdaragdag sa bilang.

 Dapat din nating tingnan ang diyeta ng mga Pilipino. Ang pagkaing Pilipino ay mataas sa taba at asin. Ang minamahal na adobo ay isang magandang halimbawa. Lahat kumakain nito. Mula sa mayaman hanggang sa mahirap, lahat ay mahilig sa masarap at malasang adobo na lumalangoy sa mantika.

Dapat binibigyan ng halaga ng gobyerno, partikular ng Department of Health (DOH) ang malusog na pagkain sa lahat ng mamamayan.

Naiintindihan ko ang hamon ng pagtuturo sa tao kung ano ang kanilang kakainin. Ang mga hirap sa buhay ay bibili lamang ng kanilang kayang bayaran. Sa pagsasabi ng lahat ng iyon, ang sakit sa puso ay isang pambansang krisis sa kalusugan sa bansa, isa na kailangang matugunan.

Ang iba pang sakit na tumatama sa mga Pinoy ay stroke, tuberculosis, pneumonia, at diabetes. Lahat ay nararapat sa atensiyon ng DOH. Hindi madaling gawain, lalo na kung mas maraming tao ang nag-aalala tungkol sa paghahanapbuhay kaysa pamumuhay nang malusog.