Politika

Nasayod na kita sa kahulogan sa politika. Apan, ato kining hisgutan pagbalik dinhi, tungod kay adunay nag-ingon nga lahi kuno ang mga practices sa politika dinhi sa atong nasud.

Atong mabasa sa Roget’s Thesaurus ang mga synonyms ug kahulogan sa pulong ‘politics.’ “Political science, art of government, administration of public affairs, practice of government, affairs of state, government policy, statecraft, statesmanship.”

So, politics per se, dili dirty. Pili lang sa imong nauyonan nga mga kahulogan ug synonyms sa pulong ‘politika,’ ug pangutan-a ang imong kaugalingon kon mao ba kini ang imong nasinati nga mga practices sa atong mga political leaders. Ayaw pag-generalize, kay labing seguro adunay mga exceptions. Adunay tarong nga mga politicians.

Nangutana kita sa Google, what is the traditional political culture in the Philippines? Tubag: “The traditional system employs patronage politics or living up to the cultural expectation that the politician should act as a patron. This means doling out money and personally attending to any community or personal needs of one's constituents. Traditional politics is money-based politics.”

Ngil-ad paminawon no? Mga phrases sama sa ‘patronage politics, patron, doling out money, ug money-based politics,’ langil-ngig paminawon. Tingalig gi-exaggerate lang kini sa google. Perhaps, mao usab kini ang mga practices sa ubang nasud, apan dili lang kaayo tunog.

On the other hand, wa ba mo kamatikod, nga sa kadaghan ug kadagko sa atong problema sa mi-prevail ug misiaw man hinuon ang politika?

Inay mag-usa aron mogaan ang pagpas-an sa mga bug-at kaayo nga problema, nagpinahitay na hinuon. Matud ni Pope Francis, nga atong ma-apply sa atong kahimtang karon, “We have so much to do. And we must do it together.”

Together? Lisud, o imposible ‘togetheron’ ang Pinoy. Kini tungod kay tagsa-tagsa kanato adunay mga hidden agenda, kasagaran for personal well-being ug katuyoan.

Dili maihap sa tudlo ang mga problema nga ato karong gisagubang, ambot ngano nga nagpakapabuta-bungol man lang atong mga political leaders. Ang politika man hinuon ang ilang gi-prioritized, nga layo pa man unta ang 2028 presidential election.

Tingali aduany pipila kanilang taga-gobierno nga nagpakabana, mga non-politicians, mga executives, ug mga professional nga department heads, nga wala maduhig ug wala madutli sa ‘dirty politics.’

Ang Google mihatag og example sa mga olitical practices sa atong nasud, “Graft and corruption practices before, during, and after elections. For instance, vote buying and ‘dagdag-bawas’ practices in the counting of votes.”

Tinuod ni? In my case, for instance, sukad, wa may misuway pagpalit sa akong voto. Tingali og nagtuo sila nga dili ko modawat.

Anyway, sa pangutana ngano nga napabiling kabus ang atong nasud, graft and corruption maoy usa sa gipasanginlan sa mga objective nga political analysts.  

Laing gipasanginlan mao ang atong kapakyas pag-develop sa atong rich natural resources, nga sa ato untang pagka-agricultural country, dili unta kita karon ma-problema sa bugas.

Unsa man ning ideology sa mga political parties? “A political ideology is a certain set of ethical ideals, principles, and doctrines of a social movement, institution, class or large group.They favor minimal government interference in the economy and prefer private sector-based solutions to problems.”