EDITORYAL — Pekeng fishing boats

Gitambakan na og maayo sa China og ilang mga barko ang West Philippine Sea, ang uban ani naa na gyud nagpaduol og maayo sa kadagatan sa Palawan ug Zambales partikular na sa may Bajo de Masinloc o Scarborough Shoal.

Ang maong mga barko matud pa mga report didto sa China, mga panagatan kini. Apan kun buot tan-awon dili. Dakong bakak nga kini mga panagatan kondili mga fishing boat nga nagtakubang militia boats.

Wala sila moanha diha para managat kondili para lang gyud sa ilang presensiya sa maong kadagatan aron suportahan ang ilang pangangkon nga tradisyonal na silang nanagat sa maong lugar.

Si Surigao del Norte Rep. Robert Ace Barbers nagkanayon nga notoryus na gyud ang China nga manghimo og mga pekeng produkto nga gibaha nila sa mga merkado, apan karon, hasta pekeng fishing boats ilaha na sab gibuhat diha sa WPS.

Ang gihimo sa China, taktika kini aron nga naa kanunay silay mga mata diha sa WPS. Makapangangkon sila nga igo ra silang nanagat sa ilang kaugalingong teritoryo kay hugot man gyud ang ilang pangangkon nga ilaha ang WPS ubos sa kontrobersiyal nga 9-dash line.

Dili na sama kaniadto, nga ini og makakita palang ang mga Chinese sa barko sa Pilipinas, maglumbaanay na sila og ikyas pabalik sa ilang kadagatan.

Karon, sugaton pa nila ang mga barko sa Philippine Coastguard ug Bureau of Fisheries and Aquatic Resources aron hasion ug abugon palayo.

Nidako og maayo ang kumpiyansa sa China sukad nga gihatagan sila og kagawasan sa nakalabay nga administrasyong Duterte nga makasud-gawas sa WPS kay mismo ang iyang gobiyerno wala man moila sa 2026 Arbitrary Ruling nga nag-ingong ang Pilipinas lamang maoy adunay katungod ug ekslusibong katungod sa WPS ubos sa UNCLOS.

Karon mura na og gihulmigas sa mga barko sa China ang WPS, mura na og hinayhinay nilang gilumsan ang Pilipinas diha sa maong lugar.

Ang WPS importante kaayo para sa Pilipinas dili tungod sa lana kondili tungod sa mga isda nga naa niini nga nagsuporta sa ekonomiya sa nasud sud na sa pipila ka siglo sukad pa sa unang mga panahon.

Kun ang sunod nga administrasyon motila gihapon sa China, wala nay nagpaabot nga kaugmaon ang sunod nga henerasyong Pilipino gikan sa WPS.