EDITORYAL - Di tanang makapaak dunay rabies

Pasidunggan ugmang adlawa, Lunes, ang mga barangay sa Dakbayan sa Sugbu nga walay natalang kaso sa rabies subay sa pagsaulog sa World Rabies Day.

Di lang walay bisan usa ka kaso sa rabies sa iro ug iring kondili wala gyud silay kaso sulod sa nakalabay’ng napulo ka tuig.

Ang orihinal nga selebrasyon sa World Rabies Day niadto ra gyung Sabado, Septiyembre 28, apan giuswag ang sa Cebu City Department of Veterinary Medicine and Fisheries aron matunong nga tingtrabaho.

Ang rabies usa ka seryusong sakit, seryuso tungod kay dili lang mga iro ug iring ang mahimong mataptan niini kondili apil sab ang tawo kun mapaakan o matilapan ang abli nga samad og infected niining maong kagaw.

Apan si Dr. Alice Utlang, ang hepe sa DVMF sa iyang Facebook post miingon nga dili tanang iro o iring nga makapaak dunay rabies ug kinahanglan dayong magpabakuna.

Ang rabies usa ka viral disease nga moresulta sa paghubag sa utok sa matakbuyan niini, sagad nga sintomas mahadlok sa tubig o likido. Bisan kinsang mataptan niini kun di matabang sa oras, mamatay gyud.

Usa sa proteksyon batok niini mao ang anti-rabies vaccine para sa mga binuhing iro o iring ug magpabakuna gyud ang napaakan.

Tingali pwede kini buhaton kun ang napaakan taga layo nga lugar o kadtong lisod moadto og klinika o medical facility.

Mahimong obserbahan lang una ang iro o iring nga nakapaak sud sa pito ngadto sa 14 ka adlaw kun kini nagluya o namatay.

Kun nagluya o namatay, peligro nga duna kini rabies ug kinahanglan gyud magpabakuna ang napaakan, apan kun wala ra, si Utlang miingon pwede rang dili magpabakuna.

Apan mas labing maayo agi og panagana, ilabi na kun adunay kwartang ikapalit og bakuna mas maayong mokonsulta gyud og doktor o sa barangay health center aron makasiguro.

Mas maayo sab nga pabakunahan gyud kada tuig ang mga binuhing iro ug iring diha sa balay subay sa mga probisyon sa Anti-Rabies Act of 2007 o Republic Act 9482. Kung dili kaya, mas maayong dili nalang magpatuga-tuga og pamuhi og iro o iring ug likayan sab nga buhi-buhian ang mga binuhi sa karsada aron di makapaak o dili mataptan og sakit sa uban.