“All city rivers filthy”

Dili man tingali kini kinahanglan ibalita, tungod kay nasayud na man kita unsa ka hugaw ang kasapaan dinhi. Presumably, mas labi pang nasayod ang atong mga local government officials, bisan kon wala pa mo-render og report ang Cebu City Environment Natural Resources Office (CCENRO) mahitungod niining atong pagpabaya sa kahimtang sa atong environment, sa atong kalikopan.

Tulobagon kini, dili lamang sa gobiyerno, kundili sa katawhan mismo, nga in most cases,  motabang na hinuon sa paghugaw-hugaw, inay sa pagpanglimpiyo. Unsaon nato pagka-Like Singapore niini nga ang katawhan man mismo na maoy motabang na hinuon sa paghugaw-hugaw.

Sa report nga gihikay ni Engr. Myka Marie Llanos, CCENRO, nga gipresentar ug gi-endorsed ni OIC  Reymarr Hijara, nagkanayon nga ang Cebu City ‘is not environmentally-attuned and compromised water quality for rapid urbanization.’

Tinuod, maoy atong gihatagan og priority ang dali ug halapad nga pagpalambo sa dakbayan, rapid urbanization, over sa pagpanglimpiyo sa mga tinubdan sa tubig, sama sa mga sapa.                          

Ato kining kutluon: “The alarming portion of the report is that analysis of the water quality results showed that there is a  high fecal coliform content in all the (seven) rivers , especially at the downstream portion.’’ Tan-awa, kuyaw kaayo, ug ato lamang kining gipasagdan.

Usahay ra ba, late na ang atong reaction. Matud pa, mao pay atong ipanguros tapus sa usa ka makusog ug sipa’ nga kilat.

Aduna kitay 11 ka sapa nga na-infested sa fecal coliform. Unsao man ni nato nga sige man ang paghugaw-hugaw niini?

Ug unsa man tuod kining fecal coliform? Google: “Fecal coliform bacteria are a group of bacteria that are passed through the fecal excrement of humans, livestock, and wildlife. Bacteria reproduce rapidly if conditions are right for growth. Most bacteria grow best in dark, warm, moist environments with food.”

So, usa sa nakaingon niini, mao kining gitawag nga human excrement, kon hugaw o waste sa tawo. Matud sa CCENRO, usa sa contributors niining bacteria sa atong kasapaan mao ang mga settlers nga nagpuyo along the three-meter easement. Maglisud kita pagpapahawa ini nila, kay election season na.

Gawas pa, magkinahanglan kini sila og relocation sites nga duol sa ilang kapanginabuhian; nga kon kargador ka pier sa dakbayan, dili mahimo nga adto ka relocate sa bukid. Magtukod pa og mga septic tanks ug mga pansayan, etc. Kinsa may mugasto niini, ang mga settlers?

Magkinahanglan kini og makuti nga further study, nga matubag ug maaksiyunan mga ang little details sa proyekto. Usahay ra ba, sagad buhaton sa gobiyerno, mao ang pagtukod dayon og task force. Alang kanila, sulbad na ang problema. Hangtud nga usa ka columnist sa kaulohan miingon nga we have become a country of task forces.

* * *

Ug sa atong leadership series, Gikan sa internet: “Leadership is about collaboration and inspiring others to do their best work. I aim to be direct and collaborate with my team members by delegating tasks, leading by example, and making sure they know I care.” Simple ra kaayo ang kahulogan sa leadership. And do you rate yourself as a good leader, based on the above definition?