EDITORYAL - Dili lang lana ug isda

Daghan sa mga Pilipino ang hangtud karon wala gyud nakasabot sa importansiya sa West Philippine Sea para sa nasud ug para sa kaugmaon sa mosunod nga henerasyon.

Apan ang kumon ug maoy sige og gibalik-balik sa kadaghanan, abunda ang oil deposits sa ilawom niini ug abunda ang isda mao nga gusto gyud kining angkunon sa hakog nga nasud sa China.

Sakto kini nga rason, apan kuwang ug taphaw ra pagsabot, nakita tinuod sa mga oil explorations sa panahon sa administrasyong Arroyo nga abunda sa  natural gas ang lugar, partikular na ang Recto Bank.

Gani, ang Malampaya natural gas drilling rig sa Pilipinas duol ra sa WPS nga karon nahurot na.

Dili na ikahibulong nga adunay abundanang petrolyo sa lugar kay pila ka gatus ka kilometro sa habagatang bahin niini naa ang mga oil rigs sa Indonesia, Brunei ug ning bag-o ang Vietnam ug China nagtukod sab og ilang oil rigs. Sa marine resources, dili kabintahaan, abunda kini ilabi na nga unampingan kini kaniadto pa sa mga mananagat nga Pilipino.

Apan ang mas dakong bili niini, dili ang petrolyo ug ang isda, kondili, ang estratehikong lokasyon niini.

Ang WPS naa sa South China Sea nga agianan  sa 5-trilyones dolyares nga komersyo sa kalibutan kada tuig.

Apil na niini ang mga barkong gisaligan sa ekonomiya sa mga nasud nga naglibut sa SCS, ug mga nasud sa  habagatang bahin sa Asya Pasipiko sama sa Taiwan, Japan  ug South Korea.

Mga nasud nga mababoy kung pananglitan magka giyera sa rehiyon, kun makontrol sa hingpit sa China ang SCS nga mao gyuy ilang gustong mahitabo, kay bisag unsa pay ikasulti sa uban ug sa mga pro- China, wala silay apil sa plano nga dominahon ang kalibutan.

Ang WPS dako og papel sa seguridad dili lang sa Pilipinas kondili sa maong tulo ka nahisgutang mga nasud, mao nga di ikahibulong kun nganong ang Japan ug SoKor misuporta sa Pilipinas batok sa mga gipangbuhat sa China sa WPS. Sa pagkakaron, dili kinahanglan sa gobiyerno sa pagprotektar sa WPS ang nagkabahin bahin ug nagkasunhing baruganan sa mga Pilipino.

Usa ra dapat ang direksyon, nga dili mailog sa hingpit sa China ang WPS sa karon palang nga henerasyon.

Dili dapat paminawon ug tuohan ang mga estorya sa mga prominenteng mga politiko nga dili kayang mobarog para sa interes sa nasud sa atubangan sa mga Chinese.

Mga politikong nagtakuban nga ilang gimahal ang Pilipinas apan sa luyo nagpagamit sila ug nakigdulog sa China, para sa ilang personal nga interes ug negosyo.