Sabalat

Magpuasa lang sa ta pag-inom og sabalat karong panahona kay hilabihan ka mahal ang presyo sa luy-a nga niabot na sa P260 ang kada kilo itandi sa P60 ngadto sa P100 ang kilo kaniadto.

Matud sa vendor sa Carbon nga walay supply sa luy-a sa Sugbo karon hinungdan nga nangompra sila og luy-a didto sa Baguio nga hinungdan nga nisaka ang presyo tungod sa ka nihit karon sa supply.

Duda sa mga vendors nga wala nakatanom og luy-a ang mga mag uuma sa Sugbo tungod sa hataas nga huwaw. Kon duna man wala naka-survive hinungdan nga wala nakaani karong panahona.

Ang mga tawo padayon gihapon namalit kay gikinahanglan man gyud pangpalami sa luto ilabi na sa mga sud-an nga kinahanglan nga walay masimhotan nga langsa.

Ang uban dili lang sa daw mogamit og luy-a pangsalabat, kape lang sa kuno kay mas makadaginot sila, ayha na mogamit og loy-a ini’g mobarato na kini. Ang pangutana kanus-a pa?

Kining luy-a ra ba dili kaayo makasugakod kong magsige og uwan kay malata unya ting uwan naman samot nga momahal ang presyo niini.

Gawas sa luy-a, triple usab ang pagsaka sa presyo sa bell pepper kon atsal nga tag P360 ang kada kilo itandi kaniadto nga tag P120 lang kada kilo. Samtang Chinese pechay nga kaniadto tag P30 ang kilo, karon tag P120 na ang kilo ingon usab ang repolyo. Ang rason mao ang shortage tungod sa epekto sa panahon.

Ang kamatis gani nga gipanghatag nalang kaniadto sa bukirang barangay sa dakbayan sa Sugbo nga niabot sa tag P80 ang kilo kay walay supply sa Sugbo ug gikinahanglan nga mokuha pa sila sa dakbayan sa Ormoc. Seguro ang mga mag uuma sa bukid sa syudad mao pay pagtanom o kaha wala pa nakabunga.

Matud sa Department of Agriculture nga posibleng tulo ngadto sa upat ka buwan posibleng mahibalik sa normal ang presyo sa mga produkto apan pagdepende usab sa panahon ilabi na nga ting ulan na usab ug duna pay la nina.

Hilabihan man diay ka dako ang danyos nga gibilin sa el nino sa Central Visayas nga miabot sa P1.7 billiones diin P139 milyones ang sa humay, P105 milyones sa mais ug ang kinadak-an mao ang mga high-value crops nga gilangkoban sa mga utanon, lagutmon, prutas ug uban pa nga miabot sa P1.5 billion.

Giklaro sa Department of Agriculture nga kini base sa gisumiter sa mga lokal nga kagamhanan ngadto sa ilang buhatan ug ila pa kining i-validate ug posibleng mosaka pa.

Bisan og nahuman na ang El Niño apan murag nagsupod pa kita sa pagtagamtam sa epekto ug mas grabe pa kay mosugat naman usab ang laing katalagman nga mao ang la nina.

Maayo unta nga dili lang kutob sa pulong sa mga ahensiya sa kagamhanan ang pagpangandam sa La Niña. Unta ipakita gyud sa buhat aron dili magrabehan ang katawhan sa mamahimong epekto niini.