Buhis usbawan?

Dili ikalimod nga pwerteng dakoa gyud sa gasto sa Cebu City government atol sa administrasyon ni kanhi mayor Edgardo Labella tungod sa pag-igo sa Corona virus dinhi sa dakbayan.

Sayonan ka nga daghan kaayong mga dapit nga gipang-lockdown, dili pagawason ang mga lumolupyo ug hatagan lang sila og mga bugas, delata nga pagkaon, mga utanon, ug uban nga panginahanglanon.

Ambot og nakahatag na ba og kwentada sa kinatibuk-ang gasto ang administrasyon kaniadto ni mayor Labella. Tan-aw nako mora’g hilabihan kalisud nga kwentahon kay dinalian ang paggasto aron dili magutman ang katawhan.

Dihang mibiya si kanhi mayor Tomas Osmeña sa City Hall, adunay P18 Bilyones nga gibilin sa mga depository banks sa siyudad, apan matud pa nga nahurot-hurot kini sa paggasto sa lainlaing proyekto.

Matud sa treasurer sa siyudad sa Sugbo nga diha’y tuig nga ang kinatibuk-ang revenue sa Cebu City government miabot lang og kapin P7 bilyones, apan ang gasto miabot og subra sa P10 Bilyones.

Kini maoy rason nga luoy kaayo karon si Mayor Michael Rama kay tabla ra nga napordoy ang Cebu City government kay pag-asumier niya sa pwesto, wa nay kuwarta ang panudlanan sa dakbayan.

Nakahinuktok ko nga nagbasa sa balita nga posible kunong mopatuman og pagpausbaw sa mga buhis ang kagamhanan sa siyudad aron dili mabangkarota ang panudlanan.

Human sa pipila ka gutlo nakong paghinuktok, mitumaw sa akong kaisipan nga dili angay’ng mopausbaw og buhis ang kagamhanan sa siyudad aron makakolekta og dugang revenue.

Ang buhaton lang mao nga kolektahon ang mga buhisanan gikan sa mga tawo nga angay’ng mobayad og buhis. Pagkakaron gud, daghang mga angay’ng mobayad og buhis, apan wa makabayad.

Dunay uban nga mibayad og buhis, apan dili tukma ang ilang gibayran nga kantidad. Pananglit, ang usa ka yuta gigamit lang kaniadto nga residential, apan gihimo na karon nga commercial, unya mao ra gihapon ang gibayran nga buhis.

Dunay mga tindahan nga nagbaligya ug nagpainom sab og mga ilimnon nga sama sa beer, apan wa magbayad og regulatory fees. Ang uban mibayad lang og permit to sell, apan wa na sila molukat og permit to serve.

Ang uban sab mi-operate og mga imnanan nga lapas na sa alas 10 sa gabii hangtud na sa kadlawon, apan wa sila’y permit to operate beyond 10 o’clock. Ang uban anaa sa mga prohibited areas, sama sa duol sa eskwelahan, hospital, public plaza ug mga simbahan.

Pwede man silang mahatagan og special permit, apan mobayad sila sa tukmang kantidad nga gilatid sa City Ordinance 1413. Basta kay daghan kaayo nga kolektahonon buhis nga wa makolekta. Dili na angay’ng mopausbaw ta og buhis.