Babayeng kampeyon sa mRNA
Kon mapamatud-an nga ang duha ka nag-unang kandidato nga bakuna, nga pulos naggamit sa bag-ong teknolohiya sa mRNA, epektibo batok sa COVID-19 ug luwas alang sa mga pasyente ug makatabang sa pagbangon sa kalibotanong ekonomiya taliwa sa pandemya, angayng pasalamatan si Katalin Karikó, ang 65 anyos nga siyentipiko nga taga Hungary.
Ang determinasyon ni Karikó, nga unang nisugyot nga ang mRNA makatambal og mga sakit niadtong 1990, maoy pabilo sa labing masaaron nga mga panagang sa misteryusong kagaw nga nakapatay na og 1.5 milyones sa kapin 63 milyones nga natakdan.
* * *
Lisod ang pakigbisog ni Karikó pagduso sa mRNA. Gibalibaran sa tanan niyang gipangayoan og tabang.
Gani, gi-demote sa iyang gitrabahoan nga University of Wisconsin niadtong 1995 kay hastang iyang kadagkoan wa mobilib sa iyang pagtuon. Kini tungod sa iyang kapakyas pagsulbad sa dagkong problema sa mRNA:
- Una, ang mRNA dali rang maguba sa kasarangan nga mga panagang sa lawas sa di pa makaabot sa destinasyon nga cells; ug
- Ikaduha, ang reaksiyon sa lawas mosangpot sa kaguliyang nga mahimong mosangpot na hinuon sa mas dakong kadaot sa kahimsog sa pasyente.
* * *
Inay motahan, gipadayon ni Karikó ang pagsabot sa mRNA. Uban ni Drew Weissman sa University of Pennsylvania, napangitaan nila og paagi pagpasud sa mRNA nga di makabantay ang lawas.
Gimantala ang ilang pagtuon niadtong 2005 nga nitandi sa mRNA sa sakyanan nga hiwi ang usa sa upat ka ligid maong nadiskaril pagsud sa lawas.
Ilang giilisan ang hiwing ligid, usa sa molecular building blocks o nucleosides, ug luwas nang nakaabot ang mRNA sa destinasyon.
* * *
Ang pagtuon nilang Karikó ug Weissman nakadasig sa pagtukod sa Moderna sa Estados Unidos ug nakadani sa BioNTech sa Germany.
Ang pagsulbong sa COVID-19 sa Wuhan, China niadtong Disyembre nakakumbinser sa duha ka kompaniya pagtingob sa ilang pagtuon pagmugna og bakuna ginamit ang mRNA.
Ang napu pa ka tuig nga Moderna, bisan wa pay bisan usa ka tambal nga nalisensiyahan, usa na karon sa labing malambuon nga kompaniya sa kalibotan.
Ang BioNTech nakigtambayayong sa 171 anyos nga higanteng kompaniya nga Pfizer sa New York. Si Karikó gikuha sa BioNTech ug nakaangkon sa promosyon nga dugay nang gihikaw niya.
* * *
- Latest
