EDITORYAL - Dili hangtud sa hangtud

Balewala lang kang US President Donald Trump kining tinguha ni Pres. Duterte nga hunongon na ang Visiting Forces Agreement (VFA) tali sa duha ka mga nasud, gani ang tubag sa presidente sa Amerika, ‘maayo ‘nuon, kay makamenus mi sa gasto.’

Bugnaw kaayo ang tubag sa presidente sa US dihang gipahibalo kini sa gisigehan og batbat ni Duterte batok sa VFA. Milyones dolyares ang pundong gigahin sa US sa ilang military exercises dinhi sa Pilipinas kauban ang mga sundalong Pilipino ug ang dako og amot sa duha mao ang US.

Dunay mga kabalaka kun wa na bay bili ang Enhance Defense Cooperation Agreement (EDCA) ug hasta ang 1951 Mutual Defense Treaty sa duha ka nasud tungod sa pagputol sa VFA.

Dili na ba obligado ang US pagtabang sa Pilipinas kun dunay dagkong katalagmang moigo dinhi o ba kaha sulongon kini og laing nasud? Tingali malaumon gihapon ang pipila nga dili ingon ani ang mahitabo, apan kinsa may makatag-an?

Ang maong mga kasabotan gipirmahan sa duha ka mga nasud sukad pa niadtong dekada 50 (MDT) nunot sa pagsulbong sa Komunismo.

Ang VFA ug EDCA duha ka dekada na ang nakalabay, ang tumong mao ang pagtinabangay sa duha kun ang usa sulngon.

Kalakip sa kasabotan ang kanunay nga pagbansay-bansay sa ilang kasundalohan kada tuig aron masiguro ang ilang interoperability.

Sa tanang military exercise sama sa Balikatan ug uban pa, ang Amerika maoy dagko tampo sa budget. Karon kun wala na silay obligasyon nga sama niini dinhi, tinuod gyud nga maka-save sila sa ilang kwarta.

Ang pangutana karon, kinsa may mas nawad-an? Ang US mahimong adto mobubo sa ilang atensyon sa ubang Southeast Asian country sama sa Singapore, Malaysia, Thailand, Taiwan ug bisan sa Vietnam.

Hinuon, bisan pa man niini dili kini hangtud sa hangtud kay dunay purohan nga magkauliay ra ang maayong relasyon sa duha apan dili kini mahitabo sa panahon ni Duterte. Kana kun ang sunod nga pangulo makiguliay sa US.

Dili ba mao man sab kini ang nahitabo sa dihang gipalayas kaniadto ang US Bases?