Lapu-Lapu o Lapulapu

Karon, buot nilang lainon nga ang ngalan ni Lapu-Lapu gikan sa Lapulapu nga isda. Lami man gyud kaayo ning Lapulapu gud. Maoy ilang gusto nga ang isda nganlan og Pugapo. Kining Pugapo lahi kini nga matang sa isda, ug kinahanglang magpabilin kining Pugapo.

Actually, dili kinahanglan nga mag-ilis-ilis kita’g ngalan. What’s in a name, anyway? Anha ni dauga sa pagbutang og hyphen.

Sa pagdukidoki o pag-research ni Lory, akong maguwang, iyang nakita nga ang ngalan Lapulapu (walay hyphen pulong) maoy ngalan sa atong bayani. Ug ang dunay hyphen (Lapu-Lapu) maoy ngalan sa isda.

Didto na man siya sa Cagayan de Oro paghimong siyudad sa Opon, daku ang iyang katingala ngano nga ang ngalan man sa isda maoy gingalan sa bag-ong dakbayan. Lagmit ang mga napailawom paghimong dakbayan sa Opon, naghimo sad og kaugalingong research work, ug maoy ilang nakita nga ang spelling sa tawo nga ginganlan og Lapulapu dunay hyphen.

By the way ang pulong Opon (ang poblasyon) gikan kini sa angga ni Lapulapu ... Opong. Mao bitaw nga aron magpabilin ang pasidungog ni Opong, adunay mga sugyot nga imbes nganlan og Barangay Poblacion, nganlan unta og Barangay Poblacion Opon.

Apan, wala kini kauyoni sa Konseho tungod kay buot nilang mawagtang ang pulong Opon. Gawas pa, mao ra man og national law kini nga ang mga poblacion nganlan og Barangay Poblacion , husto ba ko?

By the way na pud, sa panahon ni Opong (1521 ba to?) wala pa mauso ang hyphen, maoy hinungdan nga sa iyang pagsuwat sa iyang ngalan (kun kamao mang mosuwat), imposible  kaayo gibutangan niya og hayphen ang iyang ngalan.

Lagmit si Pigafetta mao nay nagbuot-buot pagbutang sa hyphen. Ug mao na kini karon ang atong gigamit, nga alang ni Lory nanimahong isda ... langsa ang Dakbayan sa Lapu-Lapu. Bisan kun nganlan pa ang isdang Lapu-lapu ngadto sa pagka-pugapo.

Anyway, what can a hyphen do to one’s name?

* * *

Good study habits. Mao kini ang kanunay nga rason ug tambag sa mga nakapasar sa mga bar ug board exams, ilabina sa mga topnotchers.

Of course, gawas sa pagtuon, giingon dinhi: “they would have not passed the exam if it weren’t for the constant guidance from God.” Usa kanila namahayag nga wala siya magdahom nga ma-top ten siya, apan matud niya:”I think it’s through my faith and prayers.”

Alang nila, ang hugot nilang pagtuo ug mga pag-ampo ang nakatampo og daku sa ilang pagpasar  sa exams.

So, to summarize, good study habits and prayers. Kinahanglan magkuyog gyud ning duha. Di mahimo nga magtuon lang, apan dili pakapinan sa pag-ampo. Dili mosangpit sa Ginoo. Ingonman, walay kapuslanan ang mga pag-ampo kon dili kini ubanan sa pagtuon.

Kahinumdom ko sa usa nako ka ig-agaw nga sa nagtuon pa, diha na kaniya ang good study habits. Hangtud na kini sa iyang pag-review (self- review kay pobre man), until the day before the exams. Ug tungod sa iyang pagka-ex seminarian iyang na-practice ang disiplina sa  pagtuon sulod sa seminario nga kanunayng ubanan sa pag-ampo.

Resulta: first time niyang pag-take sa board, CPA dayon. Lupig ko.