Naunsa na ang Party-list system?

Una sa tanan,  Ang Party-list System Act napasar sa House of Representatives ug sa Senado  niadtong February 28, 1995, ug nahimong Balaud sa March 3, 1995. Unsa may tuyo niini?

‘To have a proportional representation in Congress of the marginalized, underrepresented sectors, to specifically address the specific needs and concerns of its specific constituency. “

Ang Party-list System Act napasar sa both House ug Senate niadtong February 28, 1995, ug nahimong Balaud sa March 3, 1995. Unsa may tuyo niini?

To have a proportional representation in Congress of the marginalized, underrepresented sectors, to specifically addressed the specific needs and concerns of its specific constituency.       

Klaro kaayo unsay intention sa 1987 Constitution, nga ang marginal sector, ang mga timawa ug mga alaut, ang hut-ong  sa katilingban nga walay igong representasyon, nga kahatagan sila sa mga pagtagad aron matubag ang ilang mga panginahanglan.

Apan, unsay nahitabo karon? Bisag kinsa na lang ang buot mag-party-list  representative, mag-imbento na lang og bisag unsa nga ingalan sa ilang pundok. Ug walay klaro unsa  nga marginal sector ang ilang gi-representahan.

Dugang niini ang buot mag-representante ubos sa party-list system, dili mga kabus ug dili maisip nga nahisakop o na-belong sa marginal sector.

Sa atong nasinati, walay klaro ang incumbent nga mga party-list representative kun unsa ilang nahimo nga nakapaluag sa naghuot nga dughan sa ilang mga konstituwente nga ila untang girepresentahan.

Apan karon, nagpili kita og mas daghang tinugyanan sa party-list system. Ngano man ni?

Usa ka maglilindog sa kaulohan mipadayag sa iyang kabalaka ug kahingawa pinaagi sa iyang gisuwat  giulohan Mocking the marginal.

Ug karong bag-o si Mafeo R. Vibal, vice president for external affairs sa Philippine Association of Retired Persons (PARP) miawhag nga ibalik ang party-list system ngadto sa unsay tuyo sa Konstitusyon, aron nga dili kini kaduwaduwaan sa mga mapahimuslanon ug oportunista nga mga politiko.

Gisugyot kining pipila ka mga kausaban:  1) Nga klaruhon gayud ang ngalan sa pundok nga girepresentahan, sama sa Senior Citizen party-list; Fishermen party-list; Teachers party-list; Farmers party-list, ug tinuod gayud nga mao kini ang ilang girepresentahan. 

2) Kinahanglan dili magkopyahay ug dili mag-doble ang ngalan sama sa Ang Probinsiyano ug Probinsiyano Ako (kinsa man nga probinsiyano ang ilang girepresentahan, apil ba ko? –ams) ; Duna say ACT-CIS ug ACT (sa mga magtutudlo).

3) Dili mogamit og mga abbreviations sama sa PBA ug BHW. Unsa man ni sila? Duna bay mga sakop?  Tinuod ba kini nga pundok o organization?

Dugang niini, gisugyot nga sa pag-apply alang sa accreditation sa Comelec, ilang ipadayag ug klaruhon kun unsa ilang advocacy, mga baruganan, mga policies, ug klarong description sa constituency nga ila girepresentahan.

Ug unsa ang ilang mga programa  ug gilaraw nga mga balaudnon nga makatubag sa panginahanglan sa sector nga ilang girepresentahan. Ug katapusan, gisugyot ni  Vibal nga ang suod nga mga paryente o kabanay sa incumbent nga mga opisyal sa gobiyerno (elected or otherwise) dili tugotan nga molansar ubos sa party-list system.  Mosugot kaha sila ini?