Pagpapas sa Negros Island Region

Ang nag-unang katarungan sa mga nipaluyo sa katukoran sa Negros Island Region mao ang pagpalambo sa kahimtang sa ilang mga molupyo ug sa lugar mismo, nga alang kanila kanunay mataligam-an kun pagbubo na sa mga proyekto, patigayon ug panarbaho ang hisgotan.

Kapin 20 ka tuig nga gilihok sa mga nipasiugda sa katukoran sa NIR nga makaangkon og katumanan ang ilang damgo alang sa isla sa Negros.

Apan karong nahatagan na sa katumanan ang ilang damgo, may planong papason ug ibalik ngadto sa tagsa-tagsa ka mga rehiyon diin orihinal nga nasakop ang mga probinsya ug dakbayan nga naglangkob sa NIR, kon Region 18.

Hinoon wala pa’y opisyal nga pamahayag si Presidente Rodrigo Duterte kun iya ba nga bakwion ang Executive Order No. 183 nga gipirmahan ni kanhi Presidente Benigno Aquino kaniadtong Mayo 29, 2015 sa pagtukod sa NIR.

Unang gipahibawo ni Presidential Assistant for the Visayas Michael Dino ang pagpapas sa NIR sa niaging semana atol sa hearing sa House Committee on Transportation dinhi sa Sugbo. Gidasonan kini ni Press Secretary Martin Andanar kaniadtong Biyernes sa rason nga walay kuwarta ang gobiyerno kun ipadayon ang wala pa makabuylo nga NIR.

Nakasugod na unta bisan sa hinay-hinay nga pag-establisar sa iyang kaugalingong identity ang NIR. Apan posible kining maputol. Ang isla sa Negros maoy ika-upat nga labing dakong rehiyon sa Pilipinas nga may 13,309.60 metro kilometro nga gidak-on.

Ang Negros naggikan sa karaang pulong sa Hiligaynon nga "Buglas" kon pagkaputol. Gituohan sa katiguwangan nga naputol ang maong isla gikan sa dagko nga yuta tungod sa pagsaka sa tubig atol sa katapusang ice age.

Ang unang mga tawo nga nagpuyo sa isla sa Negros mao ang itom og pamanit, nga mga Ati. Sa pag-abot sa mga Katsila sa isla kaniadtong Abril 1565, ila na kining gitawag nga Negros tungod sa itom nga pamanit sa mga molupyo.

Apan nailad sa mga Negrense ang mga Katsila hinungdan nga nahatagan sila sa ilang kagawasan. Gipatuo sa mga Negrense nga tinuod nga mga riple ug kanyon ang ilang gibitbit.  Apan ginama ra diay sa palwa sa lubi ang mga riple ug bos sa kawayan nga gipalukotan sa "nila" [weaved leaves] nga dahon sa lubi ug gipintalan og itom ang mga kanyon.

Ang kaisog ug determinasyon sa mga Negrense nga makaangkon sa kagawasan gikan sa mga Katsila, sa maka-usa pa ilang gipakita sa paningkamot unta nga mahatagan sa kahigayonan nga molambo isip usa ka hiniusang rehiyon.

Hinaot nga makita ug mapaminaw sa Malacañang ang maong pangandoy ug mahatagan sila sa kahigayonan nga makabarug ug molambo.