Pagkatap sa dengue

Atol sa regular session sa hunta probinsyal sa Sugbo kaniadtong Lunes, gideklarar ang dengue outbreak sa tibuok probinsya aron mapasidan-an ang publiko sa nagsaka nga kaso sa makamatay nga dengue.

Niadtong Martes, giaprobahan usab sa konseho sa dakbayan sa Sugbo ang pagpaubos sa siyudad sa state of calamity aron dali nga makagamit ang dakbayan og pundo sa paglusad og mga kalihukan sa pagpakgang sa pagkuyanap sa dengue.

Matud nila ni Konsehal Dave Tumulak nga maoy chairman sa Committee on Health and Sanitation sa konseho sa dakbayan sa Sugbo ug Konsehal Mary Ann delos Santos, nga maoy deputy mayor on health, makapaalarma ang abnormal nga pagsaka sa kaso sa dengue karong tuiga itandi sa niaging tulo ka tuig.

Base sa record sa Cebu City Health Department may 2,089 ka kaso sa dengue karong tuiga ug 23 niini, nangamatay. Niadtong 2013, sa 1,933 ka kaso sa dengue may lima ka tawo nangamatay. Sa 2014, nimenos ngadto sa 1,273 ang nasakit og dengue apan may lima gihapon nga nangamatay. Sa niaging tuig nibalik sa pagsaka ngadto sa 2,145 ang gi-dengue ug may 16 nga nangamatay. Kasagaran sa mataptan sa dengue mga bata nga nag-edad singko ngadto siyete anyos.

Sa tibuok Central Visayas, ang dakbayan sa Sugbo ang may labing taas nga kaso sa dengue. Ang probinsya sa Sugbo may dul-an na usab sa unom ka libo nga nasakit sa dengue.

Apan ang makapaalarma mao ang grabe nga pagsaka sa kaso sa dengue sa tibuok Central Visayas. Base sa record sa DOH-7, gikan sa 7,648 nga nasakit sa niaging tuig, diin 47 ka tawo ang namatay, karong tuiga niabot sa 17,128 ang gi-dengue ug 136 niini ang nangamatay.

Kini nga datus gibase sa susamang period sukad Enero uno hangtod Oktubre 8 sa 2015 ug 2016. Kini nga datus mapun-an pa sanglit aduna pay last quarter sa tuig ug niining panahona sa gipahibawo nang daan sa PAGASA magsugod na ang epekto sa La Niña, kun ang pagsige og uwan nga maoy kinaham sa mga lamok sa pagsanay tungod sa kaabunda sa tubig nga ilang kapangitlogan.

Labing importante sa kampanya batok dengue mao ang pagpahimug-at sa mga tagbalay nga kinahanglang uga ang ilang palibot. Kinahanglang hagoan ang pagpangyabo sa mga sudlanan nga napundohan og tubig o tarungon kini sa pagtabon nga dili maitlogan sa lamok.

Habwaan sa tubig ang mga kanal o ginagmay nga drainage diha sa palibot. Nunot sa pagsige og uwan, posibleng makalimtan ang pagsusi sa mga palibot nga napundohan sa tubig. 

Dili usab unta iduso sa mga LGU ang fogging ug misting sa ilang mga barangay, tungod kay gawas nga makadaot kini sa panglawas ug dili kini epektibong pangpamatay sa lamok, mopatay pa kini sa ubang mga insekto nga makatabang unta sa pagkaon sa mga lamok, sama pananglit sa mga kaka o sa gagmay nga mga baki.

Tungod sa dili na balanse nga ecosystem, dili mapugngan ang pagtumaw sa bisan unsang matang sa sakit o kalamidad.