Mopuli dayong La Niña

Nahuman nang El Niño. Managlahi ang mga banabana sa petsa sa iyang kataposan, apan nagkauyon ang mga siyentipiko sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan nga ang grabeng huwaw nga nihasol sa Pilipinas ug ubang bahin sa kalibotan sa niaging 17 ka buwan nilayas na:

Ang National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) sa Estados Unidos niingon nga natapos ang El Niño niadtong Huwebes;

Ang Bureau of Meteorology sa Australia nideklarar sa pagkapupos sa El Niño pila ka semana ang nilabay; ug

Ang  atong kaugalingong Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) nangagpas nga molungtad ang El Niño hangtod sa sunod buwan.

* **

Sa labing uwahing sukod, nahibalik na sa normal ang temperatura sa Pacific Ocean. Apan nipasidaan ang mga siyentipiko nga duna nay mga timaan sa pagtibugsok sa temperatura sa kadagatan nga mahimong maoy sinugdanan sa La Niña nga gitakda sa PAGASA nga magsugod og tumaw karong Agosto.

Samtang makaginhawa ta og luag sa pagbiya na sa El Niño nga giisip nga usa sa labing bangis sukad masukad, nga nisangpot sa kanihit sa tubig sa mga dakbayan ug kalungsoran ug sa pagkalawos sa mga umahan, di angay’ng magsaulog kay gikabalak-an nga lapad sang nag-ung-ong nga kadaot sa mopuli nga daghang uwan, dagkong baha ug kusog nga mga bagyo.

* * *

Usa sa talagsaong napanid-an sa niaging El Niño mao ang iyang pagpatara sa 2014 sa wa pa mopakita sa tinuod nga kabangis sa 2015 hangtod sa unang tunga sa 2016. Padayon pang gasusi unsa kadako sa kainit nga natampo sa El Niño  ug sa padayong nikatkat nga global warming.

Paghipos ini og dugang kasayuran makatabang sa mga siyentipiko sa paghimo og mas maayong pangandam sa mosunod nga mga El Niño. Apan di sila mahimong mangiyugpos og dugay pagsubli sa mga numero sa nilabay nga huwaw kay nag-ung-ong na ang bumabanos nga kabasa. Karon pa lang gibanabana sa NOAA nga 65% ang kahigayonan nga magsugod ang La Niña  karong Hulyo ug 75% ang kahigayonan nga unya na  muabot sa Septiyembre.

 * * *

Sama sa El Niño, ang duha ka sukdanan sa kabangis sa La Niña mao ang iyang gikusgon ug lahutay. Gawas sa mga baha ug bagyo, gipaabot ang La Niña nga makapatidlom sa nisutoy nang kalibutanong temperatura. Bisan unsa pa hinuon kakusog sa La Niña gitataw sa mga siyentipiko nga di na mabawi ang rekord sa 2016 nga maoy labing init nga tuig sukad sa pagsugod sa panahon.

Bisan wa pa mahibalik ang naandang suplay sa tubig sa Metro Cebu ug ubang bahin sa nasud nga naughan, makapangangkon ta nga nakalingkawas na sa huwaw. Hinaut nga ang niaging katalagman nakahimo nato nga mas andam sa laing nagtungkawo nga hulga.

[email protected]