Mga islang way titulo

“Dako ang tentasyon sa pagpanlaktod,” nikumpisal si Regional Director Efren Carreon sa National Economic and Development Authority (NEDA) sa Central Visayas, nga maoy gitahasan pagsubay sa rehabilitation projects sa mga dapit sa amihanang Sugbo nga naggusbat sa bagyong Yolanda,  apan niinsistir si Presidente Noynoy Aquino nga samtang paspasan ang mga proyekto kinahanglang ipasubay sa balaod.

Gitumbok ni Carreon ang mosunod nga mga limitasyon sa pagpatuman sa 2,000 ka proyekto sa 16 ka dakbayan ug kalungsoran sa Norte: Wa magtubod ang kuwarta sa gobiyerno, di mahimong itingob paggahin ang kinatibuk-ang gasto sa rehabilitation sa usa lang ka tuig ug ang orihinal nga plano mao nga maabtan sa 2017 ang pagkahuman sa tanang proyekto.

* * *

Labing dakong babag sa pagpaspas sa rehabilitation sa tulo ka lungsod sa Bantayan ug upat ka lungsod sa Camotes mao ang pagdili sa balaod sa paggasto sa kuwarta sa gobiyerno alang sa mga luna nga way titulo. Ang pait nga kamatuoran mao nga ang tibuok Bantayan ug Camotes way titulo, igo lang gihabolan sa tax declarations.

Giapura nang Presidente Aquino ug sa lokal nga mga opisyal ang Department of Environment and Natural Resources (DENR) sa pagpaspas sa proseso sa pag-reclassify sa duha ka isla aron nga makabuylo nang pagtukod sa kabalayan sa mga biktima sa mas luwas nga relocation sites kay wa nay tugotang magpabilin sa no build zones.

* * *

Dihang akong nahinabi si Environment Secretary Ramon Paje sa pagduaw niya sa Sugbo sa niaging tuig nipasabot nga di mausab ang Bantayan ug Camotes gikan sa timberland ngadto sa pagka alienable ug disposable land sa usa lang ka pamilok. Matud niya mas paspas nilang mahimo ang pag-una og reclassify sa giila nga relocation sites.

Mas radikal ang sugyot sa pipila ka lokal nga mga opisyal: Kanselahon ang tax declarations sa mga luna nga labing haom nga balhinan sa mga biktima aron makabuylo na og tukod og kabalayan ang National Housing Authority (NHA).

* * *

Wa na kong kapangumusta nilang Paje ug DENR 7 Regional Director Isabelo Montejo sa paningkamot pagtugot nga matitulohan ang pipila ka luna sa mga isla. Apan si Carreon maoy nipahibawo nako sa labing uwahing kalamboan: Way gahom silang Presidente Aquino ug Paje pag-usab sa mga luna sa Bantayan ug Camotes; kinahanglang mopasar og balaod ang Kongreso.

Gipahibawo ni kanhi Kongresista Clavel Asas-Martinez sa ikaupat nga distrito nga nipasaka siya og balaudnon pagdeklarar sa duha ka isla nga alienable ug disposable apan naapsan sa pagkapupos sa iyang termino. Nipasangil siyang Kongresista Benhur Salimbangon nga wa magpakabana. Mas dakong babag pagbanhaw sa balaudnon: Gihilantan na sa politika ang mga senador ug kongresista, gawas nga kinahanglang unahon ang nasudnong budget sa 2016 ug ang Bangsamoro Basic Law.  [email protected]