EDITORYAL - Gahom sa China

Giporma sa China ang Asian Infrastructure Investment Bank nga napanglantawang makigribal unya sa World Bank ug International Monetary Fund, Asian Development Bank (ADB).

Ang WB ug IMF mao ang mga tigpautang og kwarta sa nagkalain-laing mga nasud sa kalibotan alang sa ilang panginahanglan sama sa mga imprastraktura, panglawas, edukasyon, ug uban pa.

Karong nahimo nang ikaduha sa labing dakong ekonomiya sa kalibotan ang China sunod sa Amerika, gani mao kini ang nag-unang hulga karon sa gi-enjoy nga pribelihiyo sa Amerika sa international market ug sa bisan asa.

Ang Amerika nabalaka tungod kay dako ang posibilidad nga masakripisyo ang mga standards nga gipatuman sa WB, IMF ug ADB sama sa human rights, labor, health, minorities, piracy, international property rights, children’s protection ug uban pang isyu nga maoy gigamit sa tigpautang nga mga bangko nga rekisitos. Ang China kaniadto pa dunay kahiubos sa WB ug IMF tungod sa kahigpit niini ug lugos mopautang kanila tungod sa kadaghan sa mga human rights violations sa maong nasud ubos sa pagdumala sa Komunistang gobiyerno.

Apan sa paglabay sa pipila ka dekada nahimo na ang China nga “world economic power” ug dili ikalimod nga tungod sa kadako sa impluwensya niini sa kalibotan makonsiderar na nga “game changer”  tungod kay duna na kini katakos aron usbon ang naandang sistema.

Ang Pilipinas usa sa 20 ka mga nasud sa Asya nga mipirma ug mipadayag og suporta niini. Maayo ba kini sa Pilipinas? Duha maoy tubag niini, maayo ug dili.

Dili maayo tungod kay mabati ang imahe sa Pilipinas sa mata sa tradisyonal niining kaalyado nga Amerika ug pinaagi niini madiktaran na sa China ang Pilipinas sama sa gibuhat sa IMF ug WB.  Maayo usab kini tungod kay dunay bag-ong financial source nga mautangan ang Pilipinas aron mapundohan ang mga proyekto ug programa niini nga nagnihit sa pundo.