Barato na kuno ang bugas

Nalipay ko nga nagbasa sa balita sa Business Section sa The Freeman kagahapon nga ang presyo sa bugas humay nag-anam-anam na og us-os. Ang rason sa mga tindera og bugas mao ang pagsugod na sa “harvest season.”

Malipay gyud ang mga tawo niini nga dugay nang nag-antos sa kamahal sa bugas. Apektado intawon ilang budget matag adto sa merkado. Tungod sa kataas sa presyo sa bugas, diyutay na lang ang mapalit nga sud-an ug ubang panginahanglanon sa balay, sama sa balon sa mga anak nga nagtungha, bayad sa kuryente ug tubig, load sa cellphone, tambal, sinena ug uban pa.

Sama sa gasolina, kun magmahal ang bugas, ang ubang gastohanan apektado kaayo. Mao unta kini ang hunahunaon sa gobyerno. 

Niadtong misaka daw rocket ang presyo sa mga bugas – humay o mais – sa kamerkadohan, igo ra gyung nahibulong ang gobyerno. Apan sa tinuod, binuhatan ra nila ang tanan.

Kaniadto, ang imported nga bugas gikan sa Vietnam (gawas sa gi-import sa National Food Authority) maoy mapalit nga commercial rice sa mga tawo. Apan sa dihang gipatuman ang taas nga buhis alang sa imported nga bugas, pun-an pa sa Import Permit (IP) nga giingong maoy gigamit sa panguwarta (tingale para fund-raising alang sa 2016 election), ini’g abot sa merkado, patungan kini sa alkanse gumikan sa estrikto nga proseso ug sa taas nga buhis sa customs.

Karon, gipatuo kita nga mi-import ang NFA og 890,000 ka sakong bugas humay gikan Vietnam, ug mo-import pa og dugang 200,000 ka sako. Apan adunay naabot nga ubay-ubay’ng container van nga bugas humay nga naka-consign sa negosyante sa Siquijor ug usa ka tag-iya og shipping lines, apan wala kini hisgoti sa NFA.

* * *

Mahimo diay’ng operahan ang punoan sa kahoy?  Kagahapon pa ko nasayod niini sa dihang nagbasa sa balita diin si Fr. Robert Reyes, kadtong militanteng pari nga misaka sa punoan sa acacia sa Naga aron dili madayon og putol sa mga awtoridad.

Si Fr. Reyes nagkanayon nga miuyon siya sa “findings” sa eksperto nga dili kinahanglang putlon ang masakiton nga kahoy kay aduna pa kini alibyo. Usa sa alibyo mao ang “tree surgery.”

Ang eksperto nga giingon ni Fr. Reyes mao si Roger Guzman, ang executive director sa Philippine Federation for Environmental Concern (PFEC). Si Fr. Reyes ra pod diay ang pangulo sa PFEC, busa makuling mosupak siya sa findings sa iyang kauban.

Maseguro ba kaha nga wala nay kahoy nga matumba ug wala nay kinabuhing makalas ug butang nga madaot kun himuon ang tree surgery?