Hulga sa Ebola virus
Daghang gikuyawan sa pag-angkon sa World Health Organization (WHO) nga ang pagkatap sa makamatay nga Ebola virus sa kasadpang Africa mas paspas kay sa mga lakang pagkontrolar ini. Sa labing uwahing ihap, 1,323 na ang nataptan ug 729 na ang nangamatay. Nipasidaan ang mga eksperto nga hangtod 90% sa mga natakdan sa kagaw ang mangamatay. Nipasalig hinuon si Health Secretary Enrique Ona nga andam ang Pilipinas pagsumpo sa gikabalak-ang pagkatap sa Ebola virus sa atong nataran. Matod ni Ona dakong bentaha nga nahibaw-an na diin gikan ang kagaw. Aron nga kapugngan ang pag-abot ini dinhi sa ato ug kalikayan ang pagkatap kun moabot man gyud dinhi sa ato.
* * *
Nakaabot nang Ebola virus sa Pilipinas niadtong 1989, 1990 ug 1996. Namatikdan ang kagaw sa mga unggoy nga gipamaligya sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan. Labing menos tulo ka tawo ang natakdan. Sa samang mga tuig, may upat ka molupyo sa Estados Unidos ang natakdan sa kagaw gikan sa mga unggoy sa Pilipinas. Mga unggoy sab sa Pilipinas ang gitumbok nga tinubdan sa Ebola virus sa Sienna, Italya niadtong 1992.
Nibalik pagtumaw ang Ebola virus sa Pilipinas niadtong 2008 ug 2009. Nataptan ang unom ka trabahante sa usa ka baboyan apan wa sila mangasakit. Pagtakod sa kagaw sa usa ka molupyo sa Britanya niadtong 1976 gipasangil sa aksidente sa laboratoryo. Wa hinuoy bisan usang nataptan sa kagaw gawas sa Africa nga namatay.
* * *
Ang ngan sa kagaw gisunod sa Ebola River sa Democratic Republic of Congo diin una ning nakit-an dungan sa Nzara, Sudan niadtong 1976. Ang kagaw nisagol sa duga sa lawas sa mga hayop, labi nang mga kuwaknit sa prutas ug mga unggoy, ug nitabok sa mga tawo pinaagi sa pag-abot sa ilang duga sa lawas.
Ang matakdan nga pasyente mahiagom og kalit ug taas nga hilanat, grabeng pagkaluya, pagsuka, pagkalibang pagpanlabhag sa tibuok lawas ug pagdugo sud sa ginhawaan ug sa gawas sa panit. Lisod hinuong pag-ila sa Ebola kay ang pasiunang mga timaan susama sa tipos, malaria ug cholera.
* * *
Wa pay nakaplagan ug gi-lisensiyahan nga tambal ni bakuna batok sa Ebola virus. Ang pagbuwag sa mataptan nga pasyente gikan sa populasyon ug supportive therapy mao ray mahimo sa mga doktor. Labing mameligrong matakdan mao ang mga paryente ug ang mga nag-atiman sa pasyente.
Kabahin sa labing epektibong mga panagang sa Ebola virus mao ang paglimpiyo sa mga hayop, pagluto pag-ayo sa mga karne ug dugo sa baboy ug ubang inihaw ug paglikay pagkaon sa karne sa patay nang hayop o sa mga hayop nga kadudahan ang sakit. Makatabang sab kun di lang una mobiyahe sa mga nasud nga gikatapan sa kagaw--ang Nigeria, Guinea, Liberia ug Sierra Leone.
* * *
- Latest
