Nagpakilimos na?

Wa’y lalis nga nakaabot na ang tabang ngadto sa mga lungsod ug dakbayan sa amihanang Sugbo nga grabeng naapektuhan sa pag-igo ni super typhoon Yolanda.  Nakaabot na sa maong mga lugar ang mga pagkaon, tubig ug bisan mga tambal pinaagi sa sunod-sunod nga medical mission.  Gawas sa tabang sa ubang nasud, maisip nga pinalabi ang mga taga amihanang Sugbo ug mas buhong sa tabang tungod sa paglihok sa mga Sugbuanon aron matunolan sila og tabang.  Nakabintaha ‘sab ang mga biktima sa bagyo sa norte tungod sa paglihok sa mga lokal nga kagamhanan sa habagatang Sugbo nga nisagop sa mga LGU nga apektado sa amihanang bahin. 

Apan makakugang ug makapahibu’ng nganong hangtud karon, daghan gihapong mga bata ug mga inahan ang mag-atang kilid sa da’n gikan sa lungsod sa Sogod hangtud na sa uban pang lugar sa amihanang tumoy sa Sugbo.  Yano ra  ang ilang gibuhat.  Mokangkang sila sa ilang mga kamot sa matag higayon nga makakita og pribadong mga sakyanan sa pagtuo nga manghatag nila og relief goods ug bisan unsang matang sa tabang.   Ingon ini ang senaryo sukad pa sa adlaw liwas sa pagkuso-kuso ni bagyong Yolanda.  Maka-ingon ‘ta nga normal lang nga mangayo tungod kay imposible pang nakaabot ang tabang sa matag pamilya ug matag indibidwal.

Apan karon nga mag-usa na ka buwan human miigo ang bagyo, nganong susamang senaryo man gihapon ang makit-an sa norte?  Nagpasabot ba ni nga wa’ sila matagbaw sa tabang gikan sa gobyerno ug labaw na sa pribadong sektor?  O nagpasabot ni nga  niabuso na ang mga tawo sa tabang nga gitunol nila sa ubang tawo?  Kung giisip sa mga tawo nga mas hayahay ang pagkangkang na lang sa kamot aron sa pagpangayo sa tabang, ang makahadlok mao ang posibleng sangputanan ining tanan sa mga mosunod nga buwan.  Di’ ang pagsalig sa mga biktima ang atong tumong sa pagtabang apan ang paghatag nila og kahigayonan nga makabarug human sa katalagman.

Sa gihimo karon sa mga residente sa amihanang bahin sa Sugbo, makapatinga’ kung tukma ba ang gihimo nato o sa gobyerno.  Kanus-a man ‘ta moingon nga husto na ang tabang ug tukma na ang ilang nadawat nga ayuda?  Usa ka ginikanan sa lungsod sa Medellin ang nibutyag nako nga wa’ na motungha ang iyang katabang sa balay tungod kay mas gipili ining mag-atang kilid sa da’n kung diin sunod-sunod ang pag-abot sa mga relief goods.  Kung tan-awon ang gihimo sa maong katabang nagpasabot lang nga mas gipili niyang modagan ug molinya sa mga relief goods inay motungha sa iyang trabaho nga adunay malungtaron nga sweldo.

Usa ka ginikanan ang nikumpisal nga aduna siya’y silingan nga niabot na sa tulo ka sakong bugas ang nadawat nga tabang gikan sa mga relief operation.  Ipuno pa ang usa ka sakong canned goods, gikan sa sardinas, corned beef, meat loaf ug bisan ang noodles. Tumong karon sa maong mga tawo nga magtukod og sari-sari store sa mga mosunod nga adlaw aron ilang mabaligya ang mga relief nga ilang nadawat.   Ang ubang pamilya, giingong nagtigum ‘sab og mga tambal gikan sa mga medical mission nga ilang natambungan.  Di’ halayong magtukod sila og botika aron mabaligya ang mga tambal nga ilang nadawat.  Kung mao ni ang senaryo, mas maayong molihok na ang mga hingtungdang ahensya sa gobyerno aron sa pagbadlong ining mga tawhana labi na sa mga ginikanan nga nipaon sa ilang mga anak sa pagkang kang sa kamot bugti sa tabang.  Wa’ silay kalainan sa mga makililimos.

Ang tinuod nga nanginahanglan og tabang wa’ diha kilid sa kadalanan.  Apan tua sa lagyong mga barangay o sitio nga nagpaabot sa tabang.  Buot man nilang molugsong sa sentro aron molinya sa relief operations, di’ nila mahimo tungod kay wa’ sila’y ikaplite.  Gawas pa ana, nagsugod na sila sa pagtikad sa ilang mga umahan ug naghawan sa mga punoan nga nangatumba.  Kung magpakabuta na lang ang gobyerno sa nahitabo diha sa amihanang Sugbo, di’ halayong nag-ugmad ‘ta og mga tawo nga maoy modugang sa nagkadaghan pang makililimos sa katalingban.

Email: [email protected] or [email protected]