Asa man ‘ta magsugod?

Di’ masukod ang kadaot nga gibilin ni bagyong Yolanda.  Ug ang mga biktima sa trahedya, daw nitahan na sa grabeng pagpanamastamas sa bagyo ngadto sa minilyon ka mga residente.  Kini na siguro ang labing dakong pagsuway nga nasugatan sa mga Pilipino.  Dakong kwestyon asa dapit magsugod ug unsaon sa pagsugod.  Ang sigurado sa pagkakaron, layo pa ang maabtan aron sa pagkab-ot sa solusyon nga daw imposibleng makab-ot sa pagkakaron.  Usa lang ang sigurado—sakit sa ulo ang problema nga giatubang ug labaw sa tanan sakit sa kasing-kasing ang magsud-ong sa mga hulagway sa kadaot nga gihimo sa bagyo ug emosyonal ang tanan sa pagpaminaw sa subo nga sugilanon sa mga nakalingkawas sa trahedya.

Halos traynta ka nasud ug mga organisasyon ang nagpada na og tabang aron sa pagbangon sa nasud gikan sa lapad nga trahedya.  Gikan sa pagtunol og relief goods, paghibalik sa mga linya sa kuryente ug komunikasyon ug labaw sa tanan ang paghibalik sa integridad sa mga biktima nga napukan tungod ining di’ matukib nga gilapdon sa trahedya.  Apan di’ ni igo ang tanan.  Mas dako ang panginahanglan kung itandi sa tabang.  Kung tan-awon ang kalapad sa kadaot daw di’ masukod sa unang pagtan-aw, di masulbad sa mosunod pang katuigan.  Mas dako ang panginahanglan itandi sa tabang.  Di’ mahibawo asa magsugod ang tanan.

Di’ nato mabasol ang mga tawo nga mangutana nganong gitugot ning tanan sa kahitas-an.  Nganong sa panahon nga ang mga tawo nag-ampo aron di’ magrabehan sa bagyo ug malikay sa grabeng kadaot, daw wa’ gipaminaw ang ilang mga pangilaba.  Di’ nato mabasol ang mga tawo nga ni-kwestyon sa katakos sa kahitas-an sa pagpugong aron di’ mahinayon ang pagkuso-kuso sa bagyo.  Ug kung mahinayon man di’ lang unta mopukan og daghang kinabuhi.  Apan karon nga nahitabo ning tanan, wa’y laing gihimo ang mga Pilipino gawas sa pagdawat ning tanan ug paghangop sa mga pagsuway nga niabot.  Matod pa, di’ ihatag ang pagsuway sa mga tawo nga huyang nga mopas-an ining tanan.  Kusgan gyud siguro ang mga Pinoy nga andam nga moatubang ug mosungasong bisan sa labing imposibleng butang o pagsuway nga mapas-an.

Sa iyang pakighinabi atubangan sa mga delegado sa climate change conference sa United Nations sa Poland, wa’ kapugngi sa representante sa nasud ang paghilak tungod sa grabeng kadaot nga gibilin sa bagyo sa iyang nasud.  Sa iyang interview sa CNN nanawagan ‘sab si Presidente Noynoy Aquino sa mga adunahang nasud sa kalibutan nga mohatag na og lapad ug dakong aksyon batok sa climate change nga maoy gibasol sa pag-abot ining mga higanteng bagyo nga nagbilin og higanteng kadaot.  Kung ang Pilipinas ang nahimong ‘sacrificial lamb’ aron lang mapukaw ang tanan pakigbisog batok sa climate change, siguro mao ni ang mensahe nga atong gipangita nganong gitugot ning tanan sa panahon ug nganong wa’ ni gisagang sa kahitas-an?

Lapad ang kadaot ug di’ matukib ang gidaghanon sa mga tawo nga grabeng naapektuhan sa katalagman.  Daghang lugar pa ang wa’ maabti sa tabang.  Bisan sa pag-abot sa international aide, di’ ni igo aron matubag ang dakong panginahanglan.  Karon ang tukmang panahon aron molihok ug tabangan ang mga tawo nga wa’ pa maabti sa media.  Ang labing dakong tabang wa’ sa unsa ka dako o kadaghan sa itunol nga hinabang.  Bisan ang usa ka kilo nga bugas makaluwas na og usa ka pamilya.  Bisan ang usa ka botilya nga tubig- makatagbaw na sa kauhaw sa usa ka tawo nga wa’ nay giinom su’d sa tulo ka adlaw.

Mangahas ko nga manawagan niadtong mga taga lalawigan sa Biliran.  Biktima ‘sab ang atong lalawigan sa katalagman.  Kapin sa singko mil ka pamilya ang apektado.  Sa akong pagsuwat ini, wa’ pay niabot nga tabang sa atong isla.  Alang niadtong adunay malumong kasing-kasing, palihug ipada’ ang inyong mga tabang sa Rizal Library Museum sa Osmeña boulevard tupad gyud sa Red Cross building.  Bugas, canned goods, tubig, biscuits, tambal, kandila ug posporo ug uban pa ang labi nilang gikinahanglan.  Tabangan ta ang lalawigan sa Biliran!

Email: [email protected]. or [email protected].