Kinsa man ‘tang moreklamo?

Kusog nga hangin.  Kusog nga bunok sa uwan.  Nanglupad ang mga atop.  Nilukapa ang mga balay.  Gilupad ang mga pedicab.  Gisibog ang mga sakyanan.  Daghang tawo ang nawad-an og mga panimay.  Daghang kinabuhi ang nakalas.  Di’ maihap ang nawa’ nga mga kabtangan.  Wa’y nahibawo kanus-a makabarug pagbalik.   Di’ masukod ang kadaot nga gibilin ni super typhoon Yolanda.   Ug tunga-tunga ning mao nga pagsuway, daghang leksyon ang kinahanglan nga di’ makalimtan.  Daghan butang ang himuon aron makabarug pagbalik.  Ug alang sa mga biktima sa katalagman—karon nila  mas gikinahanglan ang tabang.

Kinse ka kilometro ang akong gilakaw kauban akong cameraman ug laing duha ka sakop sa media human mi makasinati og landfall sa bagyong Yolanda sa lungsod sa Daan Bantayan.  Abi nako og mao nato ang akong katapusan labi na dihang wa’ nay hunong ang paghaguros sa hangin uban ang kusog nga uwan.  Apan human sa upat ka oras nga gibayo ang lungsod sa bagyo—ang sunod nga buhaton mao ang pagpada’ sa report lakip na ang preskong video sa pagkuso-kuso sa hangin.   Wa’ nako damha nga imposible diay nga maagian ang da’n paggawas ug pasu’d sa Daan Bantayan.

Su’d sa duha ka oras, among gisuwayan ang pagsungasong sa kadalanan.  Apan di’ maihap ang kadaghan sa mga poste sa kuryente nga natumba, punoan sa kahoy ug bisan balay nga nagbabag tunga-tunga sa mga kadalanan.  Makalilisang apan kinahanglan nga modisedir unsay buhaton.  Nakadesisyon mi nga molakaw na lang paingon sa dapit nga mahimo ming makasakay.  Tunga-tunga sa kangitngit sa kagabhion nga adunay bugnaw nga hapak sa hangin ug taligsik—among gilakaw ang da’n nga pirting mingawa.  Wa’y bisan usa ka balay nga nagbarug.  Ang tanan—gipaluhod sa bagyo.

Daghang tingog sa mga hayop nga among nadunggan.  Apan wa’y bisan usa ka tawo nga nagtikaw-tikaw sa kadalanan puwera na lang dihang nisampit mi sa mga balay aron mangayo og tabang nga motorsiklo nga among kasakyan.  Tuod man nakasakay mi og motor apan kutob ra ‘sab sa tunga sa kilometro.  Ang mosunod nga bahin sa dan imposible nang maagian bisan sa motorsiklo.  Niabot mi sa barangay Curva sa Medellin human sa unom ka oras nga lakaw.  Nakasakay mi og bus paingon sa Bogo apan pag-abot sa siyudad, makalilisang nga kamatuoran ang nisugat namo.  Wa’y bisan usa ka suga nga nagsiga.  Mingaw ang mga balay ug mga edipisyo nga gikuso-kuso sa bagyo.

Apan wa’ nay biyahe nga bus paingon sa siyudad sa Sugbo.  Kinahanglan mi mangita og puwesto nga among kapasilungan.  Gawas sa usa ka fastfood chain, among gitul-id ang among mga tiil ug naninguha nga makatagpilaw.  Kini na ang labing kapoy nga kasinatian nga akong nasinati.  Apan alas singko sa buntag, nakamata mi sa kasaba sa usa ka sakyanan nga niparada sa among atubangan.  Ang tig-hatud og newspaper sa Banat News ug THE FREEMAN  ang nihunong sa among atubangan.  Salamat sa tabang—nakasakay paingon balik sa opisina.  Among sakyanan ug drayber nagpabilin pa sa Daan Bantayan.  Wa’ mi makahibawo—kanus-a makauli.  Apan sa akong pagsuwat ini—human sa usa ka adlaw nga pagpaabot, nahawan na ang da’n ug luwas siyang nakaabot sa ABS-CBN.

Apan tunga-tunga sa kasakit ug pag-antos, kinsa ba ko nga moreklamo. Kung itandi ang maong matang sa pagsuway sa giatubang karon sa minilyon ka mga residente nga nawad-an og panimay, nawagtangan og mga kabtangan ug labaw sa tanan—nakabsan og kinabuhi wa’ ra kumingking ang among nasugatan nga kasakit kung itandi nila.  Sa kalapad sa problema ug sa kadaghan sa mga pag-antos nga giatubang—tabang ang mas nilang gikinahanglan karon.  Mas maayong karon pa lang—sayong pinaskuhan na ang ihatag sa mga tawo nga mas nanginahanglan.

* * *

Email: [email protected] or [email protected]