Mga tinubdan sa katam-is

Nahimo na natong kinaham nga lamian ang pagkaon kun kini tam-is. Ampay kaayo ilabi na sa atong kabataan, nga way lami basta dili tam-is. Mao nga sagad sa atong pagkaon sinambogan gyud og tam-is sama sa asukar, aron mahimong mas magustohan niadtong naanad na sa sobra pagkahinam-ison. Nga usa kini sa hinungdan, nga halos tanang tawo, may tilimad-on nga mahimong dayabeteson.

Hinuon sa pagpasabot sa mga eksperto, ang tanang kaonon nato mahimong asukar inig sud sa atong ginhawaan aron himoong enerhiya. Apan kun sobra o adunay kadaot sa sistima sa lawas, makaapektar usab kini sa atong panglawas. Busa angay tang masayod sa mga tinubdan o klase sa mga pagkao’g tam-is, aron kita makadisisyon sa hustong kaonong tam-is alang sa himsog nga panglawas.

Sa atong kamerkadohan karon, nagkalainlain ang gigamitan og panam-is sama pananglit sa ice cream, artificial juice drink, energy tonic soda, beverages, ug ubang ilimnon nga tam-is o bisan sa mga wine o alcoholic drinks. Kinahanglan masuhito kita sa pagbasa sa nutritional facts/ ingredients nga anaa sa label niini. Seguroa nga healthy sugar o sweetener ang atong gamiton, paglikay sa kadaut.

Mas maayo unta kun gusto kita’g tam-is, kanang natural sugar ang gamita, sama sa mga prutas nga adunay healthy natural sugar. Aduna say healthy natural sweeteners nga gikan mismo sa tanom o dahon, sama sa stevia ug uban pang klase sa tanom nga anaa na sa mga health store. Naa say healthy sugar gikan sa duga sa tubo, nga extracted o raw cane sugar o kanang kinugay.

Bisan pa man gikan kini sa duga sa tubo apan kun giproseso nga refined sugar, magkadugay may di maayong epekto kini sa panglawas. Ilabi na anang synthetic o magic sugar o artificial sweeteners nga kemikals sama sa sodium cyclamate, acesulfame-k ug uban pa. Matud pa tam-is nga way sugar kini apan makadaut pud sa kidney. Hinoon madugay pa, kana kun way komplikasyon.

Ayaw ipanimpad  o isugal sa pamasin ang atong lawas, kay kun masugdan kini’g kadaut, hasol na ang pag-antos, paggasto ug pag-atiman sa kahimsog sa atong panglawas. Magkat-on, magsusi, mabinantayon sa pagkaon, balansehon nga di masobrahan ilabi na gyud anang kinaiya nga sobra ka mahiligon sa tam-is. Kay mao ra bay itumaw sa daghang sakit, inig-abot na sa atong pagka-edaran.