Ang atong pagkausikan!

Usa sa dautan natong kinaiya mao kining atong pagkausikan. Usikan taliwaa sa atong kawad-on. Sa mga kan-anan, ma-mahalon nga restaurant o sa mga karenderia, atong makita ang daghang mumho nga biyaan sa mga customer inighuman nila’g kaon.  Magpasad ang lamesa  nga gikan-an, morag mga baboy nga gilawgan.

Usa ka higayon, sa usa ka kan-anan nga unli ang kan-on, akong nakita sa kadaghan pa sa kan-on nga gibiyaan, dili momho lang, kundili, balig usa pa ka plato nga kan-on. Bisan tingali sa atong mga panimalay, atong masaksihan, o atong gi-practice ang atong pagkausikan  Pila ka banay’ng Pinoy ang nag-practice niini, ug pila ka customer sa mga kan-anan ang nagbuhat niini? Ug kun ato kining totalon, pila kaha ka toniladang bugas ang atong giuskan matag adlaw sa tibuok nasud? 

Ug tungod kay dili ra man kita ang usikan, pila man sad kaha ka toniladang bugas ang mausik sa tibuok kalibutan? Ug pila na man sad ka tuig ang atong pag-usik-usik sa bugas?

Matud sa United Nations, mga 1.3 bilyones ka tonilada nga pagkaon ang atong giusikan matag tuig. Kadaghan ini. Atong usbon, 1.3 billion metric tons of food wasted yearly.

Kini, taliwaa sa kadaghang gigutom. Siete porsiyento sa population sa tibuok kalibutan, giingon nga gigutom. Kapin sa 20,000 ka bata (below 5 years old) ang mamatay matag tuig gumikan sa kagutom.

Kining atong pagkausikan usa kini sa nakatampo sa atong kawad-on. Sa mga kumbera, atong makita kadaghan sa pagkaon nga atong usikan. Mag-inilogay tag punit sa pagkaon, pun-on og maayo ang plato, unya, daghan kaayo ang masalin.

Dili na ba nato mausab kining batasana? Ingon na ba lang kita niini hangtud sa hangtod, mga usikan? 

* * *

Nindot kaayong paminawon ang balaud sa Kasambahay. Kini, naghatag og proteksiyon sa mga katulong sa bahay. Ang sweldo, P2,500 matag buwan sa Metro Manila; P2,000 sa mga siyudad outside Metro Manila ug mga first class nga mga lungsod; P1,500 sa ubang mga munisipyo.

Unya, duna nay pirmahan nga kontrata tali sa agawon ug sa sulogoon. Ambut kanus-a manghatag  og forma ang DOLE sa maong employment contract.

Covered na sila sa SSS, Employees Compensation Commission, PhilHealth ug sa Pag-Ibig Fund. Nindot gyud kaayo. Apan, ang pagpatuman, unsa man? Kinsa may mag-asikaso niining tanan, ang agalon, o ang kasambahay mismo?

Ang imong family driver, ang yaya sa imong anak, ang kusinera, ug ang imong hardenero, mga kasambahay ba ni sila? Kadaghan imong sweldohan sa tag P2,000 matag buwan no?

Unsaon man sad ni nila pag-monitor kun gituman ba ang maong balaud. Mag-house-to-house sila? Ug sa P2,000 nimong sweldo, pila na man lay mahibilin tapus sa deduction sa SSS, PhilHealth ug sa Pag-Ibig Fund? Ug unsa man sad ning Employees Compensation Commission? Pangutana lang!