Unsaon pagbahin sa kabilin

 Daghan sa mga sumusunod ang wa na mag-atiman sa mga kabtangan nga gibilin sa ilang mga ginikanan sama sa yuta hinungdan nga laing tawo na ang nakapahimus niini. Kun ikaw adunay property angayan gyud nga mo take possession ka pinaagi sa pagpuyo, pagkoral o pag-ugmad aron di kini mailog sa ubang tawo. Apan unsa bay angayang buhaton sa mga heirs aron hingpit nang mabahin ang ilang kabilin nga yuta nga di na moagi pa sa Korte? Kana nga pangutana ang atong tubagon karon sa atong column.

Dear  Atty. Divine,

Maayong adlaw kanimo ug sa imong staff , magbasahan ko sa imong lindog ug naingganyo gyud ko og padala sa imo og email mahitungod man gud ni sa kabilin sa akong lola nga yuta naa sa Marigondon ug sa Santarosa sa Lapu-Lapu City.  Ang akong lola naay  yuta sa iyang amahan nga namatay na ug ang ako pod lola namatay na pod,  ang nahabilin kay akong papa ug iyang usa ka igsoon. Si lola may igsoon pod pero sa akong nahibaw-an patay na. Ang nahabilin kay iyang mga anak nga ig-agaw ra pod ni papa. Niadtong 1995  sila pa si tiyo nako ang nagtanom sa mga mohon ngadto sa area ug hangtod karon wala na sila makabalik tungod pod tawon sa kakabus kay tua naman sa probinsiya namuyo, pero sa akong nahibaw-an ang yuta karon gigamit na sa usa ka ig-agaw sa akong papa nga wala pa man mabahin sa akong lola ug sa igsoon nila.  Ang akong pangutana karon Atty. Divine mao ni: 1) Pwede pa ba makakuha ang akong lola sa bahin sa iyang amahan? 2)Kung mabahinan man 3 man ka igsoon ang akong papa ? 3)Unsa may paagi nga amo nang mahibaw-an nga ang yuta wala pa  mabahin ? 4)Kung mahibaw-an namo nga kanang yutaa gi-transfer na sa pangalan sa ig-agaw sa akong papa nga tubigan na or kwartahan na  makahabol pa ba mi sa iyaha ?

Hinaot unta Atty. nga imo ming malamdagan ang akong hunahuna para ma ka move mi ug unsay una nga buhaton sayang man gud ang katigayunan nga usa ra ka tawo ang mabulahan....Daghang salamat.— Rechie”

Dear Rechie,

Kun adunay dokumento nga ang amahan sa imong lola mao gyud  ang tag-iya sa maong property sama sa Titulo ug Tax Declaration, basi sa atong balaod aduna gyuy katungod ang imong lola nga mokuha sa iyang bahin. Kun buhi pa ang imong Lola ang maayo niyang buhaton mao ang pagpakigsabot sa iyang mga igsuon nga ilang bahinon ang maong mga properties pinaagi sa pag-execute og Extra Judicial Partition nga pirmahan nilang mga heirs o sumusunod. Kun pananglitan sab patay na ang ubang igsuon sa imong lola apan aduna pay usa o duha nga nahibiling buhi, ang ilang buhaton mao gihapon ang pagbahin sa yuta ug kadtong mga igsuon nga namatay na, ang ilang bahin adto mapunta sa ilang mga anak og ang mga anak nga nagrepresentar sa binahinay sa ilang amahan o inahan nga patay na  maoy mopirma sa dokumento.  Kun patay na ang imong lola, ang imong amahan ug ang iyang mga igsuon mao say modawat sa share sa imong lola ug ila kining bahinon equally kon patas. Aron inyong masayran kun unsay status karon sa ilang yuta ilabi na kay naa moy paryente nga maoy nag-ugmad niini, mas maayo nga inyong adtuon sa Register of Deeds ug susihon kun nabalhin na ba sa laing pangan ang maong property  ug mamahimo sab ninyong susihon sa City Assessor’s Office sa Lapu-Lapu  pinaagi sa pagpangayo og certified true copy sa Tax Declaration aron inyong mahibaw-an kun kinsay registered owner sa maong yuta. Kun pananglitan nabalhin na sa laing pangan tan-awa sab kun unsay gibasihan sa pagbalhin Deed of  Absolute Sale ba or Extra Judicial Partition  ba ug dayon mamahimo mong moadto og abogado or sa Public Attorney’s Office aron magpatambag kun unsay sunod nga lakang nga angayan pagabuhaton.  Daghang Salamat ug God Bless! —   Atty. Divine

Alang sa inyong pangutana ipadala lang sa Legal Corner sa Banat News sa V. Gullas Street, Cebu City or email sa [email protected] ug akong tubagon ang inyong pangutana matag adlaw’ng Miyerkules ug Domingo pinaagi sa atong column.