Kinaon na sa mga Pinoy ang bagyo tungod kay sa matag tuig, moabot ngadto sa 30 ka bagyo ang mosu’d sa atong teritoryo. Apan luyo sa grabeng pagkuso-kuso sa bagyo halos matag buwan, wa’ pa ‘ta maanad sa pagsagang sa grabeng kadaot nga hatud niini sa atong kinaiyahan, kabtangan, panginabuhian o mismong kinabuhi nato. Tungod kay matag atake sa kalamidad, mogawas kanunay nga kita ang alaot. Makaingon ‘ta, di’ pa kita anad sa pagbisita sa bagyo o bati nga panahon sa atong nasud. Hangtud karon, murag ang pagbati sa panahon, bag-ong problema lang gihapon alang natong tanan.
Sa ihap sa National Risk Reduction Management Council, nikabat na sa 25 ka mga lalawigan sa nasud ang naapektuhan sa sunod-sunod nga bunok sa uwan. Apan bisan kung pag-uwan-uwan lang ang nasinati sa mga miaging adlaw, dako ang epekto niini sa atong ekonomiya ug sa atong pagpuyo. Base sa report sa NRRMC, di’ angayan nga kakompyansahan ang uwan-uwan lang tungod kay grabe ang epekto niini sa atong pagpuyo.
Nikabat na 323,149 ka mga pamilya ang naapektuhan o 1,650,754 ka mga indibidwal ang nag-antos sa epekto sa pagbaha, pagdahili sa yuta o paghapak sa dagko kaayong bawod. Sa taho sa ahensya, nikabat na sa 1,823 ka mga barangay ug 162 ka mga munisipyo ug 17 ka mga syudad sa 25 ka mga probinsya naapektuhan sa di’ maayong lakaw sa panahon. Ang rehiyon siete o Central Visayas ang usa sa mga lalawigan nga mas naapektuhan. Lakip na ang rehiyon IV-B, V, VI, VIII, X, XI, XII, CARAGA and ARMM.
Ang nakapait, niabot na sa 58 ka mga kinabuhi ang nakalas tungod sa pagsige og bunok sa uwan. Sagad sa mga nangamatay, nalumos human mabanlas sa kusog nga sulog sa tubig o natabunan sa pagdahili sa yuta. Dinhi sa Central Visayas, niabot na sa 5 ka mga tawo ang namatay. Amahan ug anak sa Tanjay City, inahan ug anak sa Pamplona ug usa ka ulitawo sa Carcar ang nakabsan gyud sa kinabuhi human malumos o mabanlas sa kusog nga tubig. Niabot na ‘sab sa 2,430 ka mga balay hingpit naguba samtang ang uban parsyal nga nadaot tungod sa pag-uwa-uwan.
Ang maong kadaot, dala lang sa pag-uwan-uwan. Wa’ pa ta maghisgot og bagyo nga sagad ‘sab nga moigo sa nasud. Kun aduna may maayong punto ang bag-ong panga’n sa ahensya nga motubag sa matag igo sa kalamidad, kini mao nga karon, mas pro-active na ang grupo sa pagpangandam kun o galing moabot ang trahedya. Ang labing mahinungdanon karon, nga di’ lang ‘ta kutob sa pagtubag sa matag abot sa insidente sa kalamidad, apan kinahanglan nga andam na ang tanan, bisan kun wa’ pa ang pag-abot sa trahedya.
Karon, adunay gahum ang lokal nga kagamhanan sa paggamit og pundo, aron nga makapalit og mga ekipo sama sa first aide kit o bomber aron maoy magamit sa mga tawo kun o galing moabot na ang trahedya.
Apan ang dakong hagit ana-a sa matag pamilya. Mag-unsa man ang kaandam sa barangay kun mismo ang mga tawo nga maoy direktang maapektuhan, wa’ mahibawo unsa ang mga mahinungdanon nga lakang, aron kapanalipdan ang kaugalingon sa pag-atake sa trahedya. Di’ na bag-o ang kalamidad, apan daw sa matag abot sa di’ maayong panahon, ingon og bag-o pa kini kanatong tanan. Nagkuwang ‘ta sa paghatag og gahum sa mga tawo, pinaagi sa pagbansay-bansay, aron nga kapanalipdan ilang kaugalingon gikan sa pait nga epekto sa kalamidad.
Email: rico_lucena@abs-cbn.com or ricolucena@yahoo.com