Bisan kun dugay ra nga napasar ang Republic Act 9485 o ang naila nga Anti-Red Tape Act of 2007 apan daghan pa sa mga buhatan sa gobyerno ang wala hingpit nga mosunod niini.
Usa sa wala hingpit makatuman sa maong balaud mao ang pipila ka mga buhatan diha sa City Hall. Gimando sa Anti-Red Tape Law ang pagbutang og Citizens Charter sa matag buhatan sa kagamhanan.
Tumong niini aron giyahan ang publiko sa mga transaksiyon ug malikayan ang bureaucratic red tape nga maoy sinugdanan sa korupsiyon. Ang Citizens Charter usa ni ka chart nga ibutang atubangan sa mga buhatan sa gobyerno diin adto ihulagway ang flow sa transaction.
Didto sa charter makita pila ka adlaw ang usa ka transaction, unsay mga requirements ug kinsay mga tawo nga agi-an niini. Pinaagi sa Citizens Charter malikayan ang wala kinahanglana nga mga requirements nga gitumong lang aron paglangay sa transaksiyon aron makapangilkil ang usa ka kawani ug opisyal sa gobyerno.
Usa sa mga ahensiya sa City Hall nga malapason sa Citizens Charter mao ang Office of the Building Officials kon OBO. Dili pa ko dugay nga dunay transaksiyon sa maong buhatan, naandan man gud nako nga kun moadto ko og opisina sa gobyerno una nakong tan-awon mao ang Citizens Charter aron ko mahibawo unsay angayang buhaton ug asa magsugod ang transaksiyon.
Apan wala koy nakit-an nga kopya sa ilang charter nga gi-display. Giatiman hinuon ko sa usa sa mga buotan nga kawani sa maong buhatan. Apan duna gyu’y dyutay nga kalangan sa akong transaksiyon tungod kay dihay nga requirements nga gipaapas bisan og wala ni malakip sa naandan nga gikinahanglan sa pagkuha og occupancy permit. Gani ang usa sa mga staff nga mitabang pag-process sa akong application nakapangutana kun duna ba diay nadugang sa ilang requirements? Kumpleto naman gud unta ang tanan nako nga requirements alang sa issuance sa occupancy permit apan gipangayuan ko og kopya sa lisensiya sa engineer nga nipirma sa akong mga dokumento.
Ang ilang rason kay wala kuno sila makaila sa maong engineer. Kay ngano man diay kinahanglan gyud nga mo amin ang tanang engineers diha sa ilang buhatan? Para unsa?
Sa pikas bahin, kun unsa ka dugay ang proseso nga akong nasinati sa OBO baliktad ang akong kasinati-an sa City Assessors. Kun pareha pa ka epektibo ug kamaabi-abihon sa City Assessors ang tanang buhatan sa City Hall sigurado ko nga way kusmod ang mga magbubuhis nga mobayad sa ilang buhis.
Sa milabay nako nga lindog akong gihulagway ang City Assessors nga ehemplo sa tinuod nga pag-alagad sa publiko. Subli ni nako nga napamatud-an dihang mismo ang assistant city assessor nga si Leizl Calamba-Gonzaga maoy nangunay sa pagpadagan sa akong transaksiyon.
Lahi siya sa ubang mga opisyal nga igo lang magpasinaw sa bangko tungod kay dili ganahan moatiman og kleyente. Si Gonzaga bisan siya maoy ika-duhang labing taas nga opisyal sa ilang buhatan apan walay niduol sa iyang lamisa nga wala maserbisyohi.
Hinaut nga ang tanang opisyal ug kawani sa gobyerno sama kaniya og dedikasyon sa trabaho. Kun duna may mga kawani sa dakbayan nga angayang hatagan og pasidungog ni Mayor Michael Rama sa mosunod nga Charter Day akong sugyot nga ilakip si Gonzaga.
* * *