EDITORYAL - Pagsaka sa populasyon makapabalaka

Dili tiaw ang kabalaka sa kagamhanan sa kusog nga pagtubo sa populasyon sa nasud busa nakahukom kini nga tabangan ang matag magtiayon nga makapugong sa pagpadaghan sa ilang mga anak pinaagi sa pag-edukar kanila bahin sa hustong mga paagi sa pagplano sa pamilya.

Nasud-ong sa kagamhanan nga kun magpadayon ang tag-tulo ka bata nga matawo sa nasud matag segundo, ug karon mikabat na og 90 milyones ang populasyon sa nasud, hayan nga sa 2050, dili na tiaw ang kadaghang tawo sa Pilipinas.

Sa kasamtangang gidaghanon sa populasyon sa nasud, dili na maihap ang magtiayong nagping-it sa kalisod sa panginabuhi ug sa pagpuyo, daw unsa pa kaha kun ang maong gidaghanon karon, mahimo nang doble sa pipila ka tuig nga umaabot.

Mao kini suliran nga natagamtaman sa kagamhanan sa China kaniadto hangtod nga nakahukom sila sa pagpatuman sa balaod nga One Child Policy, diin matag magtiayon sa kapatagang lugar o urban center, gitugotang moanak lang og usa , ug kadtong tua sa mga hilit o rural areas, gitugotang makapanganak og kutob lang sa duha.

Ang maong balaod sakit kaayo alang sa magtiayon nga adunay ikasugakod sa pag-atiman bisan labaw pa sa usa o duha ka anak, apan sayon alang sa mga magtiayong apiki kaayo sa panginabuhi.

Apan sa ilang pagpatuman sa balaod, gitudloan nila ang matag magtiayon sa pagsagop sa hustong paagi sa pagpugong sa pagpanganak pinaagi sa pagsagop sa mga kahimanan o materyal sama condom, pildoras, basectomy ug ligation alang sa mga lalaki ug babaye ang usag-usa o kaha pagsagop sa rhythm method ug uban pang mga paagi nga mapugngan ang kusog nga pagtubo sa populasyon.

Nagtuo ang kagamhanan nga gawas kun masagop sa nasud ang susama sa sistema sa China, dili makapahuway ang mayoridad sa mga Pilipino sa hilabihang kalisod sa panginabuhi ug pagpuyo.