Su’d sa tulo ka tuig, nisikat ang Cebu Provincial Detention and Rehabilitation Centre kon CPDRC di’ lang dire sa Pilipinas apan sa tibuok kalibutan. Salamat sa video nga gibutang sa ‘youtube’ naila ang mga binilanggo sa ilang pagsayaw sa mga musika sa king of pop nga si Michael Jackson ug uban pang mga sikat nga kanta. Ang giingong disiplina nga hatud sa sayaw, nakahatag og maayong kalambuan sa pagkatawo sa mga binilango. Tungod sa maayong relasyon sa ilang mga kauban ug sa ilang pakiglambigit sa mga bisita nga tuyong motan-aw sa ilang matag pasundayag, gisaludohan ang maong bilangguan sa daghang sektor sa kalibutan. Nahimong paboritong unod sa media, labi na sa international media ang gitawag nga ‘dancing inmates’.
Apan ning bag-o, sikat na ‘sab ang CPDRC. Di’ tungod sa bag-ong dance routine o sa ilang bag-ong repertoire. Nabantog ang bilangguan tungod sa pagkamatay sa duha nila ka binilanggo. Giingong gikulata silang Angelito Cabalquinto ug Simplicio Ta-oy, duha ka inmate sa CPDRC. Kung tuhoan ang kadagkuan sa maong bilangguan, namatay si Cabalquinto human mahagbong sa pagpanghayhay sa mga sinina nga iyang gilabhan. Samtang si Ta-oy giingong namatay tungod sa atake sa kasing-kasing. Apan dihang gipa-ubos sa autopsy ang patay’ng lawas sa duha, nigawas nga ang grabeng bun-og sa ilang lawas ang hinungdan sa ilang kamatayon.
Dakong bakikaw paminawon nga kung pirting dayeg sa publiko sa CPDRC tungod sa maayong disiplina nga ilang gipahamtang pinaagi sa pagpasayaw sa mga priso, karon nabahiran ang maayong imahe tungod sa bag-ong bulilyaso. Duha ka mga binilanggo nga nahinabi sa ABS-CBN ang nibutyag nga kulatahon sila su’d sa CPDRC kung magdumili sila sa pagsayaw. Ang maong isyu ang nibanhaw karon sa ‘brutality’ batok sa mga akusadong kriminal. Kung tinuod ang maong pasangil, makapakugang ug makapa-alarma kini. Pila ba ka mga piniriso ang nabiktima sa bug-at nga kamot sa mga isig ka binilanggo o sa ilang mga jailguards.
Karon nitumaw ang balita nga may namatay tungod sa pagpangulata, angayan nang mosu’d sa imbestigasyon ang taga Commission on Human Rights o ang lokal nga otoridad sama sa Kapitolyo o ang Bureau of Jail Management and Penology nga maoy gitahasan sa pagpadagan sa mga bilangguan sa nasud. Angayan nga himuong dakong pasidaan alang sa posible pang mahitabo ang kaso sa duha ka nakalas nga binilanggo. Kung kalimtan lang o ipadaplin ang maong isyu, unsa kaha ang bation sa mga binilanggo nga ana-a pa karon sa su’d ug posibleng nag-antos ‘sab sa pagpanagmal nga gibuhat batok nila.
Angayan natong tan-awon nga bisan kung gi-akusahan sa krimen ang maong mga tawo nga ana-a su’d sa selda, di’ ni igong rason aron dagmalan ug kulatahon sila. Angayan hinumduman nga padayon pang gidungog sa korte ang ilang mga kaso ug wa’ pay nasayod kung sila ba gyud ang nibuhat sa krimen. Apan bisan pa ang tawo nga nahatagan na sa silot sa kasong iyang giatubang, wa’y katungod ang si bisan kinsa sa pagtaak sa iyang pagkatawo. Kung gipagawas sa media ug gisaw-an sa publiko ang dungog nga gihatag sa mga binilanggo tungod sa ilang mga sayaw, mas maayo sigurong di’ nato sila biyaan atol niining giingong dakong bulilyasong nahitabo diha sa su’d.
Sa usa ka Kristyano nga nasud ug sa usa ka dapit nga giisip nga duyan sa Kristyanismo sa Asya, dakong tulungabon sa matag usa kanato ang pag-preserbar ug pagrespeto sa kinabuhi sa tawo gikan sa sabakan hangtud sa iyang lubnganan. Angay ug matarong lang nga daygon ang mga tawo nga may maayong nahimo, silotan ang mga naka sa’ ug panalipdan ang kinabuhi sa matag usa bisan ang mga giisip nga sad-an sa atong komunidad.
* * *
Email: rico_lucena@abs-cbn.com or ricolucena@yahoo.com