EDITORYAL - Bintaha ug disbintaha sa SEZ

Buhion og balik ni Kongresista Eduardo Gullas ang iyang balaodnong gipalabang sa Ubos Balay Balaoranan paghimong economic zone sa Sugbo.

Adunay bintaha kun mapa-ubos ang Sugbo sa pagdumala sa Philippine Economic Zone Authority (PEZA) tungod kay maka-agni ning maong ahensiya og mga multi-national investors nga mobubo og puhonan dinhi sa Sugbo aron magtukod og mga processing firms.

Makita nato ang dakong kalambuan sa dakbayan sa Lapulapu sa pagpanguhong sa mga locators sa MEPZA. Daghang trabaho ang nahatag ngadto sa mga Sugboanon ug dili Sugboanon nga nanganhi sa Sugbo aron manarbaho sa MEPZA.

Ang mga industriya nga mahimutang sa usa ka special economic zone gihatagan sa atong gobyerno og tax incentives tungod kay ubos sa atong balaod, giisip sila nga bulag nga customs territory. Busa, tanang mga establisamento – komersiyal, banko, turismo, pabrika ug uban pa nga mahimutang sa maong teritoryo -- ubos sa pagdumala sa PEZA.

Kun makapalambo kini sa ekonomiya sa usa ka lugar ug makahatag og daghang trabaho, maayong suportahan kining maong tinguha. Apan adunay duha ka isyu nga angay ikonsiderar sa dili pa iduso kining maong laraw.

Una, kinahanglang dili kuhaan og gahum ug katungod ang mga lokal nga kagamhanan sa mga establisamento ug industriya nga mahimutang sa special economic zone. Sama sa nahitabo sa dakbayan sa Lapulapu, ang naglaundok nga toxic waste sa barangay Ibo wala matagad sa Lapulapu City Hall kay nahisulod sa teritoryo sa MEPZA.

Ikaduha, ipa-ubos sa subsob nga monitoring ang labor situation sa special economic zone tungod kay dinhi niining mga teritoryoha gipang-abusohan ang atong mga trabahante. Libuan ka mga trabahante sa MEPZA ang nangataktak, apan wala matagad sa gobyerno.

Kun walay buhis nga mosulod sa lokal nga kagamhanan unya abuso pa sa mga locators ang mapaabot nato gikan sa mga industriya ug establisamento sa mga special economic zones, maayong unhan kini pagbutang og mga preventive measures sa balaodnon nga haonon.