Kung tinuod ang pangangkon karon sa mga nitumaw nga mga testigo nga may dakong tikas nga nahitabo sa bag-o lang nahuman nga piniliay, hurot na akong bilib sa mga Pinoy. Asa ka mangita, high-tech nga paagi sa piniliay, namaniobra gihapon sa mga Pinoy. Kung sa uban nasud giisip nilang katuhoan ang ‘automated election’ tungod kay de makina ang gigamit sa proseso sa pagpili, dire sa Pilipinas, sisiw ra sa mga maru tungod kay mahimo ra nilang limbungan ang eleksyon? Usa ka semana human sa piniliay, wa’y undang ang pagtumaw sa mga pasangil nga natikasan gyud ang piniliay.
Mas labing dakong bulilyaso ang gipadayag nga testimoniya sa nagpailang sakop sa Comelec. Iyang gibutyag nga nibayad si Makati Mayor Jejomar Binay og kapin sa usa ka bilyon ka pesos aron lang motumaw ang iyang panga’n isip bise presidente. Ang nakapait, gipapili pa kuno si Binay kinsay iyang gusto padag-on pagka-presidente ug si senador Noynoy Aquino ang iyang gipili. Makakugang ang maong pasangil nga dali nga gipanghimakak ni Binay ug mismong sa Comelec. Kinsa’y magtuo nga tunga-tunga sa pagpangandam sa pormal nga proklamasyon sa duha sa labing taas nga posisyon sa nasud, motumaw ang susamang kontrobersiya.
Usa lang ang sigurado sa mga botante ug sa publiko sa kinatibuk-an—ang minilyon ka boto nga nakuha ni Binay bisan sa mga dapit nga giisip siyang huyang. Sa Sugbo lang daan nga maisip ang huyang ang kampanya sa partido ni Erap ug Binay tungod sa kagamay sa mga lokal nga kandidato nga nida’ sa ilang kandidatura, makapahibung ang pagtumaw sa pangan ni Binay nga nakakuha og ikaduha sa labing daghang boto sunod ni Mar Roxas. Ang nagsige’g balik sa Sugbo nga si Senador Loren Legarda nga gituboy sa One Cebu Party, nabutang lang sa ikatulo nga pwesto.
Makakugang ang mga pahayag sa nagpailang taga Comelec tungod kay maisip nga mao ni nag-kompirma sa daghang mga testimoniya sa tikas. Gitikasan mi! Kini ang singgit sa daghang mga pilderong kandidato labi pa ang napili sa gamay lang nga boto. Ang kasamtangang kongresista sa Biliran, Glen Chong napildi lang og kapin sa tres sientos botos. Ang bise mayor sa Dumaguete City nga nidagan pagka-mayor, napildi lang og 54 botos. Mao ‘sab ni nahitabo sa bise mayor sa Sibulan sa Negros Oriental nga nidagan pagka-mayor. Pildi ‘sab siya og 14 botos. Ang mayor sa Jimalalud nidaog lang og ubos sa napu’ ka boto. Daghan ang nahibo’ng nganong nipis kaayo ang biya sa resulta. Ang tubag sa mga napildi, gimaniobra ang piniliay.
Kung tinuod ang pangangkon sa usa ka ‘Robin’ sa ABS-CBN news nga gikabhingan nila’g minilyon ka boto silang Villanueva, Estrada ug Teodoro pabor ni Aquino sa wa’ pa ang piniliay, imposible ning mahitabo. Giunsa man pagkahibawo sa mga nagmaniobra nga mao ni ang gidaghanon sa boto sa mga kandidato pagka-presidente ug bise presidente nga wa’ pa may piniliay. Dakong imbestigasyon ang angayan nga himuon aron lang pagtugkad sa kamatuoran. Di’ maayo nga tuhoan lang dayon ang mga pangangkon sa nagpailang ‘Robin’ sama nga di’ ‘sab maayo nga ipadaplin lang ang maong mga akusasyon.
Hapit na ‘ta makalingkawas sa usa ka administrasyon nga kwestyonable ang pagkalihitimo. Hapit na matapos ang mga pag-antos luyo sa mga pagduda kung siya ang nidaog nga presidente. Ang ‘hello Garci’ ni presidente Arroyo ang maisip nga labing dakong sagpa ug insulto sa proseso sa piniliay ug labing dakong bulilyaso sa atong demokrasya. Gamay nga mga lakang pagmaniobra sa labing mahinungdanon nga kalihukan sa atong kagawasan nga mao ang piniliay, maisip nang dakong sumpa sa atong pagkatawo ug sa atong pagkanasud.
Email: rico_lucena@abs-cbn.com or ricolucena@yahoo.com