Tubig!

Wa’ pay buwan dihang gipasalig sa Metro Cebu Water District nga wa’y mahitabong krisis sa tubig sa dakong bahin sa Metro Cebu nga ilang giserbisyohan. Apan sa miaging adlaw, bukas nga gitaho sa MCWD ang pagkuwang sa supply sa tubig tungod sa grabeng kainit nga nasinati karon. Matod sa pribadong ahensya, lima ka mga barangay sa dakbayan sa Sugbo, Talisay ug Lapu-lapu ang nakasinati og kakuwang sa agas sa tubig. Buot ipasabot, matod sa MCWD, mokabat sa lima ka libo ka mga panimay ang karon nag-antos sa hinay o di’ ba kaha, ka wala'y agas sa tubig sa ilang mga gripo. Ang kakuwang sa uwan su’d sa pipila na ka buwan ang nakitang hinungdan sa paghubas sa water reservoir.

Giangkon sa MCWD, nag-atubang og dakong problema ang supply sa tubig kun di’ gihapon makasinati og uwan ang Sugbo su’d sa mosunod nga mga semana. Kung karon kutob lang sa lima ka barangay ang apetakdo sa krisis sa tubig, gipanlantaw nga mas modaghan pa ni tungod kay halos dise siete mil ka kubiko kuadrado ang nawa’ng supply sa tubig.

Ang kanihit sa tubig direktang gibasol sa kinaiyahan—problema nga wala'y direktang solusyon nga mahimo apan igo nalang sa pagpaabot kanus-a moabot ang grasyang uwan ug kung kanus-a dunggon ang mga pag-ampo nga gipadangat. Panghinaot nalang karon nga uwan ang da’ sa bagyo nga si Agaton nga gitakdang mosu’d sa nasud.

Sa usa ka bukirang barangay sa dakbayan sa Sugbo, nahimamat nako si manang Linda, may lima ka mga minor de edad sa iyang pangidaron nga kuarenta. Pagkawos og tubig ang iyang gihimo dihang akong nahimamat daplin sa da’n.

Gipas-an ni manang Linda ang usa ka galon nga puno sa tubig samtang ang usa ka kamot naghawid sa baldi nga may tubig ‘sab. Nagtuo ko nga duol lang sa ilang panimay ang iyang gikawsan og tubig. Mas nakugang ko sa iyang gibutyag nga naglakaw pa siya og halos usa ka kilometro aron sa pagkawos lang og tubig. Iyang giangkon nga su’d sa usa ka adlaw, ang pagkawos og tubig ang maka-ubos sa iyang oras gikan sa labing duol nga gripo hangtud sa ilang panimay.

Laing nahimamat nako ang mga inahan nga naglaba sa sapa. Bitbit ang ilang mga bulingon, batasan na sa mga inahan ang maglaba gikan alas siete sa buntag hangtud na sa alas dose o ala-una sa hapon. Dungan sa kasaba sa dagayday sa tubig sa halos nahubas na nga sapa, mao ang katawa ug istorya sa mga inahan. Ilang giangkon, normal na nilang gimbuhaton ang mobiya sa ilang mga balay sayo sa buntag aron lang sa pagpanglaba. Nagdako na silang ingon niini ang matang sa kinabuhi hinungdan nga wala na sila'y reklamo sa ilang sitwasyon.

Dungan sa pagpanglaba mao ang ilang kabalaka asa na ang ilang mga hayop, unsay nahitabo sa ilang balay nga ilang gibiyaan ug labaw sa tanan, kumusta na ang ilang mga anak nga ilang gibilin sa balay o sa tunghaan.

Pipila lang sila sa daghan pang pait nga sugilanon sa tubig. Luyo sa kabalaka sa panginahanglan, nagpabiling dakong problema ang tubig sa dakong populasyon sa nasud. Daghang mga barangay ang wala pa maabti og linya sa tubig sa ilang mga kabalayan. Daghan gihapon ang nag-antos sa pagkawos og tubig matag adlaw ug daghan ang niisip sa tubig nga labing mahinungdanong panginahanglan sa usa ka tawo.

Apan bisan sa grabeng panginahanglan ingon og mahinumduman lang ang problema kun masinati ang grabeng kainit nga moresulta sa pagnihit sa supply sa tubig.

Department of Water. Kini ang ahensya nga angayan nga tukoron sa gobyerno aron sa pagtubag sa problema sa tubig. Kung tan-awon, pila ka mga ginikanan ang nahikawan sa pagtrabaho, nausik ang oras sa pagkawos og tubig ug nawagtangan sa panahon sa pag-amuma sa ilang mga anak tungod sa mga oras nga gigahin sa pagkawos og tubig.

Sa usa ka tuig, pila ba ka mga kaso sa kalibanga ug pagsakit sa tiyan nga ang ubang kaso nisangpot sa pagkamatay ang natala tungod sa kahugaw sa tubig mainom? Pila ba ka mga mag-uuma ang naproblema sa ilang mga patubig, pila ka tawo ang nahulga ang ilang panlawas tungod sa kakuwang sa tubig o ka delikado sa tubig nga ilang gi-inom. Panahon na nga may usa ka ahensya nga motutok sa problema lang sa tubig.

Email: [email protected] or [email protected]