Adunay pangutana nga mitumaw kun posible ba nga ang magtiayong nagpuyo sa usa ka bubong makalansar sa lain-laing mga lugar. Mitumaw kini tungod sa mga panghitabo karong taliabot na ang piniliay sa Mayo ug init na ang politika. Kining maong isyu giresolbar na sa Korte Suprema sa kaso ni kanhi First Lady Imelda Romualdez Marcos nga Romualdez-Marcos vs. COMELEC nga nadesisyonan sa 1992 pa.
Atong nahibaw-an nga si Imelda nahimong kongresista sa Leyte. Buot ipasabot nga giila ang Leyte nga iyang pinuy-anan. Nahimo usab siyang Metro Manila Governor sa panahon nga ang iyang bana nga si Ferdinand Marcos mao ang presidente sa Pilipinas. Natural, isip presidente, ang iyang opisyal nga pinuy-anan ug sa iyang pamilya mao ang Malacañang.
Diin man gyud ang pinuy-anan ni Ginang Marcos ug asa man siya mahimong molansar?
Si Imelda natawo sa Manila, apan ang iyang mga ginikanan taga Leyte. Didto siya nagtubo sa Leyte, ug pagkadalaga na niya, miadto siya sa Manila, gani nahimo man siyang Miss Manila. Iyang nahimamat si Ferdinand Marcos, nga kongresista sa Ilocos Norte, ug nagminyo sila. Nahimong senador ug presidente si Ferdinand ug nanimuyo sila sa Malacañang. Sa tuig 1986, milarga sila sa Guam, unya sa Hawaii, diin nanimuyo sila sulod sa unom ka tuig. Pagkamatay sa iyang bana, miuli si Imelda sa Leyte ug milansar. Midaug siya sa eskutinyo, apan giprotestahan siya tungod kay matod pa sa iyang kontra pagka-kongresista, wala man siya magpuyo sa Leyte.
Matod pa sa Korte Suprema, si Imelda makonsiderar nga lumad sa Leyte ug iya usab kining “domicile” o pinuy-anan, nga bisag iyang biyaan sa temporaryo, iyang gipakita nga wala siya’y plano nga mobiya niini. Busa makonsiderar nga nagpabiling nagpuyo siya sa maong lugar. Apan bisan pa kun ang Leyte mao ang iyang “domicile of origin”, posible usab siyang mi-establisar sa Manila isip iyang “domicile of choice”. Kun mao, mahimo usab siyang molansar sa naulahing lugar. Samtang ang iyang bana kinsa natawo sa Ilocos Norte, pwedeng molansar sa Ilocos Norte isip iyang “domicile of origin” ug sa Manila kun ang naulahi mao ang iyang “domicile of choice”. Giklaro sa Korte Suprema nga ang “residence” kon pinuy-anan, kun gamiton nga termino sa eleksyon, nagpasabot kini nga “domicile”.
Kun pananglitan, sama kang Presidente Arroyo, wala pa lang unta mag Martial Law si Presidente Marcos pagkahuman sa iyang termino isip presidente, kondili milansar pa lang unta kinig balik isip kongresista sa Ilocos Norte, samtang si Imelda milansar usab isip kongresista sa Leyte, posible kaayo nga silang duha mahimong kongresista sa lain-laing lugar nga halayo sa usa’g-usa, bisan kun nagtipon pa sila sa usa ka bubong didto sa Manila. Kini tungod kay bisan ang bana ug asawa nagpuyo pa sa usa ka bubong, walay balaod dinhi sa atoa nga nag-ingon nga ang “domicile of origin” sa asawa mawala na. Mao usab kini sa “domicile of origin” sa bana. Bahin sa “domicile of choice”, kun kini lahi sa ilang “domicile of origin”, gikinahanglan na dinhi nga sila nagpuyo gyud sa maong lugar, ug makita gyud ang ilang intensyon pag-estar dinhi.
Alang sa inyong mga panahom, palihug email sa hinuktoki@gmail.com. Daghang salamat.