Wa'y makatuo sa supot-supot nga text message nga atong nakuha nga sa atop na nag-puyo ang daghang mga molupyo sa Metro Manila human gibaha ang ilang mga panimay, mga sakyanan ug uban pang mga kabtangan. Apan dihang giputol ang normal programming sa telebisyon aron tutokan ang usa sa labing dako nga trahedya nga niigo sa kaulohan, didto na nisu'd sa huna-huna sa matag usa ang dakong epekto sa bagyong Ondoy nga nipanamastamas sa nasud sa miaging semana. Wa'y makatuo nga ang baha ang nipahiusa sa mga kabus ug adunahan nga pulos nakasinati sa kabangis ni Ondoy.
Makasubo ang mga panghitabo tungod kay wa'y mabasol sa maong insidente gawas sa atong kaugalingon. Kung ang kinaiyahan na ang manimos, wa'y pilion nga biktima sa bisan unsang oras nga pag-igo sa trahedya. Ang nahitabo karon sa kaulohan nagpamatuod lang nga kung ang kinaiyahan na ang manimos, wa'y kapaingnan ang si bisan kinsa, ordinaryong tawo man ka o may impluwensya sa komunidad. Ang bagyong Ondoy maoy nagpahinumdum kanatong tanan nga wa'y gipalabi ang kalikupan kung mao nay mopanamastamas. Di' makatuo ang tanan nga bisan mga politiko, mga dagko og rangko sa gobyerno ug bisan mga artista nabiktima sa bagyo.
Apan kung imong ma-obserbahan, ning bag-o, dili ang mga dagko o kusog nga bagyo ang may grabeng epekto. Ang Ondoy ang ika-kinse ka bagyo nga nisu'd sa nasud ug aduna pay gipaabot nga unom ka bagyo sa di' pa matapos ang tuig. Giisip sa PAG-ASA nga 'baby storm' lang si Ondoy tungod sa kahinay sa maong bagyo. Apan wa' magtuo ang tanan, nga bisan ang hinay nga bagyo, nibanlas sa kabtangan sa atong mga kaigsuonan sa kaulohan, nipapas sa ilang normal nga pagpuyo ug nihikaw sa unsa unta ka malipayon nga kinabuhi. Apan ang tanan nga trahedya, adunay mga maayong punto nga ihatud. Ug nahimo tang testigo sa lahi nga epekto sa mga pagsuway nga mo-igo sa atong katilingban.
Si Ondoy, nga giisip nga usa lang ka hinay nga bagyo, nibanlas sa daghang mga panimay sa kaulohan ug nihatag og di' maayong kasinatian sa daghang mga tawo. Bisan kun di' na bag-o sa atong nasud ang bagyo, apan daw irihis pa ang tanan unsa-on pagtubag ug pagpanagang ang dakong epekto sa trahedya. Ang nahitabo nga baha sa kaulohan, di' na bag-o alang sa mga opisyal sa gobyerno. Apan bisan sa kanunay nga pagbaha, bakikaw paminawon nga wa'y kompletong ekipo aron sa pagtubag sa panginahanglan sa mga biktima sa trahedya. Kung kanus-a anaa na duol sa kamatayon ang gatosan ka mga gilunopan, mao pay pagkara-kara aron lang maluwas ang mga biktima sa trahedya.
Ang Metro Manila ang usa sa labing paspas nga malunopan tungod sa kahulpa sa yuta ug sa kadaghan sa mga tawo nga nagpuyo nga nagpataka lang paglabay sa ilang basura. Apan bisan pa kung kinaham nga biktima sa baha ang maong dapit, wa' pay mga speedboats ug uban pang matang sa rescue equipment atol sa pagbaha ang sagad sa mga lokal nga kagamhanan sa maong dapit. Kung kanus-a masinati ang grabeng pagbaha, mao pay paghinumdum sa mga kakuwangan nga kinahanglan nga makompleto. Apan usahay, uwahi na ang tanan tungod kay nikalas na'g daghang kinabuhi ug niangin og minilyon ka pesos nga kabatangan ang trahedya.
Apan ang lunop sa kaulohan mao na say mopahiusa sa mga Pinoy sa pagtinabangay aron mahatagan og igong tabang ang mga biktima sa katalagman. Panag-hiusa nga kun himuon lang unta nato matag adlaw, may trahedya man o wala, dugay rang nilampos ang atong mga paningkamot alang sa malambuong nasud.
* * *
Email:rico_lucena@abs-cbn.com